Op 13 mei lanceerden we een gloednieuwe Inventaris Onroerend Erfgoed. Wie de nieuwe inventaris al gebruikt heeft, heeft vast wel gemerkt dat er sprake is van vijf verschillende datasets: erfgoedobjecten, aanduidingsobjecten, personen, thema’s en gebeurtenissen. In het verleden (Erfgoedobjecten en aanduidingsobjecten) hadden we het al over de erfgoed- en aanduidingsobjecten als kern van de inventarisdatabank. Deze keer gaan we dieper in op de drie andere datasets.
Onze dataset personen en collectieven is er al bij sinds de lancering van de eerste inventaris in mei 2009. De dataset bevat personen of organisaties die belangrijk geweest zijn bij het tot stand komen van het erfgoed dat we beschrijven. Meestal zijn dit architecten, aannemers, bouwmeesters, opdrachtgevers, bouwheren, kunstenaars, beeldhouwers, … De dataset ontstond toen we in 2007-2009 werkten aan het typeren van onze erfgoedobjecten. Tot dan waren erfgoedobjecten voornamelijk documenten. Dit bemoeilijkte het zoeken echter. Zeker met vaak voorkomende namen was het moeilijk om bijvoorbeeld alle gebouwen van een bepaalde architect te vinden. Wist u trouwens dat er een architect Baksteen was? Daarom werd er samen met het toekennen van thesaurustermen (en het opstellen van de thesauri), ook werk gemaakt van het identificeren van alle betrokken personen. Zo bouwden we langzaam een authority file op waarin we canonieke versies van de betrokken ontwerpers en andere personen bijhouden. Voor het agentschap is de dataset van de personen, net zoals onze thesauri, geen kerndataset. Mochten we geen Inventaris Onroerend Erfgoed beheren, dan hadden we ook geen nood aan informatie over de betrokken personen.
Over de jaren heen is de dataset uitgegroeid tot een mooie staalkaart van ontwerpers, kunstenaars en architecten die een rol van betekenis gespeeld hebben voor ons Vlaamse erfgoed. Waar mogelijk vullen we de gegevens van elk aan: andere namen waaronder ze gekend zijn, geboorte- en sterfdata (of oprichtingsdata in het geval van organisaties of groepen), plaatsen waar ze gewoond of gewerkt hebben, beroepen die ze hebben uitgeoefend, opleidingen die ze hebben genoten en een korte biografie. Elke persoon of collectief wordt gekoppeld aan de erfgoedobjecten waarmee hij of zij een band heeft als ontwerper, uitvoerder, opdrachtgever, … Zo kun je via onze personen dataset snel een who’s who van het Vlaamse onroerend erfgoed raadplegen.
De dataset gebeurtenissen is er eigenlijk ook al bij sinds de lancering van de eerste inventaris in mei 2009, maar was lange tijd enkel intern te raadplegen. Onder een gebeurtenis verstaan we een actie of handeling, uitgevoerd op een bepaald moment door één of meerdere personen of organisaties. In de praktijk houden wij ons enkel bezig met handelingen die uitgevoerd worden op of over onroerend erfgoed. Een gebeurtenis is een eerder abstract begrip en kan gaan van een heel korte handeling zoals een opmeting van een boom over een opgraving of werfcontrole tot een groot project zoals een inventarisatiecampagne. Het komt altijd neer op X en Y deden werk van het type A op locatie L van datum I tot datum J. Bij een gebeurtenis nemen we soms een uitgebreide tekstuele beschrijving op en links naar verdere informatiebronnen. Het finale doel is dat we stukken informatie kunnen duiden en kunnen aangeven hoe deze informatie ontstond. Zo kun je bij een typisch erfgoedobject zien in welk inventarisatiecampagne het voor het eerst opgepikt werd, wanneer het object opnieuw geïnventariseerd werd en wanneer het adres uitgebreid gecontroleerd werd. Je kunt de gebeurtenissen zien als gebalde contexten die helpen kaderen hoe de informatie in een bepaald erfgoedobject tot stand kwam.
De derde en laatste dataset, die van de thema's bestaat uit 2 subtypes, één dat er al was bij de inventaris van 2009 (en daarvoor) en één die vrij recent werd toegevoegd. Een thema omvat kaderende informatie over erfgoedobjecten. Ze helpen individuele erfgoedobjecten begrijpen en kaderen en zorgen er voor dat bepaalde informatie niet telkens opnieuw aan individuele erfgoedobjecten moet toegevoegd worden. De eerste thema’s werden toegevoegd in 2014 en vallen onder het subtype inhoudelijke thema’s. Dit zijn themas die een bepaald fenomeen helpen kaderen. Vaak gaat het om een combinatie van typologie, stijl of periode en locatie. Mooie voorbeelden zijn Militaire verdedigingswerken uit de Eerste Wereldoorlog in de frontzone, Welkomstbomen of Prehistorische grafheuvelcomplexen en urnenvelden. Bij de lancering van de nieuwe inventaris werden een aantal oudere beschrijvingen van geografische gehelen omgezet naar geografische thema’s. Dit zijn de oude gemeente- en straatinleidingen uit de reeks Bouwen door de Eeuwen Heen. Net zoals de inhoudelijke thema’s geven deze context aan de erfgoedobjecten, maar dan puur op basis van de locatie. Je kunt er algemene bechrijvingen van straten opzoeken of de historische context van een gemeente of plaats leren kennen. Zo moeten we niet elk erfgoedobject voorzien van een volledige historische situatieschets van de omgeving. Sommige van deze themateksten zijn onze meest geraadpleegde pagina’s op de website en worden vaak gebruikt door externen als een historisch kader voor onroerend erfgoed in Vlaanderen. Zo kun je meer te weten komen over de historische kern van Gent, de Lippenslaan te Knokke of de haven van Antwerpen.
We hopen dat het doel van deze drie ondersteunende datasets hiermee is duidelijk is geworden. Geen van deze drie datasets vorm de essentie van de inventaris onroerend erfgoed, maar alle drie maken ze de inventaris interessanter of nuttiger.
Wil je nog meer weten over de nieuwe inventaris en wat je er allemaal mee kunt doen, lees dan Tien jaar inventaris. Heb je daarna nog vragen of suggesties, neem dan contact op met ons.
