Kasteel van Wuustwezel en de Vloeikens

Ankerplaats ID:A10008

Omschrijving

De ankerplaats met het Kasteel van Wuustwezel en de Vloeikens is gelegen ten oosten van de bewoningskern van Wuustwezel in de vallei van de Grote Beek. Ze wordt begrens door De Bredabaan in het noordwesten, de bewoning van Braken in het noorden, de Schotten- en Schietveldweg in het oosten en zuidoosten en tot slot de bewoningskern van Wuustwezel in het westen. Het Hof van Wuustwezel werd reeds bij Ferraris (1777) vermeld. Het betrof toen een bebost domein met een kasteel omgeven door water en voorzien van een valbrug. Het kasteel stond achter het huidige hof, op de plaats waar later de spiegelvijver zou worden aangelegd. De directe omgeving van het kasteel betrof moerassige weiden langsheen de Grote Beek en een groot open akkergebied, gelegen tussen het domein en de bewoningskern van Wuustwezel, dat tot op vandaag haar karakter heeft behouden en Hofakker wordt genoemd. Ter hoogte van Achterbrug kwamen een aantal akkerpercelen voor die werden omgeven door heide. Ook bij Vandermaelen (1854) herkennen we het kasteeldomein. Het oorspronkelijke kasteel is ondertussen vervangen en op de plaats van het oude kasteel werd een spiegelvijver aangelegd. De structuur van het domein zoals het er toen uitzag, met een aantal indrukwekkende dreven, waarvan de ‘Hofdreef’ tussen het centrum van Wuustwezel en het kasteel de opvallendste is, is tot op vandaag zo goed als bewaard gebleven. Bij Vandermaelen is het aandeel moerassige grond sterk gereduceerd als gevolg van de aanleg van een afwateringssysteem in het begin van de 19de eeuw. Via een grachtenstelsel liet men uit moerassige gronden het water afvloeien naar een vijver (oorspronkelijk gelegen t.h.v. de Vloeienkshoeve) die met een waterloop, de ‘Grote Beek’ in verbinding stond. De naam ‘Vloeikens’ komt voort van dit ontginningssysteem . De vijver is nu volledig toegegroeid, maar het grachtenstelsel is nog duidelijk herkenbaar in het landschap. Op de kaarten van het MGI uit het begin van de 20ste eeuw worden naast het kasteeldomein en den Hofakker, deze Vloeikens vermeld. De perceelsstructuur, alsook het wegenpatroon op deze kaart komt sterk overeen met wat we vandaag in het gebied terugvinden. Het kasteel uit de 18de eeuw werd op het einde van WO II vernield door een vliegende bom en in 1960 vervangen door het huidige ‘moderne’ gebouw. Ter hoogte van de Vloeikens ligt langsheen een aardeweg de Vloeikenshoeve. Het betreft een vroegere aanhorigheid van het kasteel, met een woonhuis met duiventoren, een langschuur en een bakhuis uit de eerste helft van de 19de eeuw, en een koetshuis dat werd vernieuw in 1949. Daarnaast is ook het ‘Bouwke’ vermeldenswaardig. Het ligt op een verhevenheid nabij de Grote Beek en betreft een dienstgebouwtje en een voormalige jagersafspanning uit respectievelijk 1828 en 1826. Deze ankerplaats betreft een gevarieerd gebied met een sterk bebost kasteeldomein met hoge dendrologische waarde, een aantal open akkers en weilanden met een dens netwerk van grachten en verder al dan niet vochtige bossen. Die variatie geeft ontstaan aan verschillende biotooptypen met een specifieke flora. De afwisseling van gesloten bos met open landbouwgronden biedt daarnaast ideale mogelijkheden voor de avifauna. Het contrast tussen het gesloten en beboste kasteeldomein en de open ruimte van akkers en weiland resulteren in een esthetisch waardevol geheel dat dankzij een relatief goed bewaarde ontginningsstructuur en de aanwezigheid van bouwkundig erfgoed de geschiedenis van het landschap weerspiegelt.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

Deze ankerplaats betreft een gevarieerd gebied met een sterk bebost kasteeldomein, een aantal open akkers en weilanden met een dens netwerk van grachten en verder al dan niet vochtige bossen. Die variatie geeft ontstaan aan verschillende biotooptypen met een specifieke flora. De nattere bodems ter hoogte van de Vloeikens en de heiderelicten in Achterbrug vertegenwoordigen daarbij een waardevolle vegetatie. De afwisseling van gesloten bos met open landbouwgronden biedt ideale mogelijkheden voor de avifauna. Het kasteeldomein vertegenwoordigt een belangrijke dendrologische waarde door het voorkomen van imposante dreven en een aantal oude solitaire bomen.

Historische waarde

Het Hof van Wuustwezel werd reeds bij Ferraris (1777) vermeld. De directe omgeving van het kasteel betrof moerassige weiden langsheen de Grote Beek en een groot open akkergebied, dat tot op vandaag haar karakter heeft behouden en ‘Hofakker’ wordt genoemd. Ook bij Vandermaelen (1854) herkennen we het kasteeldomein. Het oorspronkelijke kasteel is ondertussen vervangen en op de plaats van het oude kasteel werd een spiegelvijver aangelegd. De structuur van het domein, zoals het er toen uitzag, met een aantal indrukwekkende dreven, is tot op vandaag zo goed als bewaard gebleven. Het dichte grachtenstelsel in de omgeving is een restant van een in het begin van de 19de eeuw aangelegd afwateringssysteem. Op de kaarten van het MGI uit het begin van de 20ste worden de ‘Vloeikens’ vermeld en de perceelsstructuur, alsook het wegenpatroon van het gebied komen sterk overeen met wat we vandaag in het gebied terugvinden. Het kasteel werd op het einde van WO II vernield door een vliegende bom en in 1960 vervangen door het huidige ‘moderne’ gebouw. De Vloeikenshoeve, gelegen ter hoogte van de Vloeikens, omvat een woonhuis met duiventoren, een langschuur en bakhuis uit de eerste helft van de 19de eeuw, en een koetshuis dat werd vernieuw in 1949. Daarnaast is ook het ‘Bouwke’ vermeldenswaardig. Het ligt op een verhevenheid nabij de Grote Beek en betreft een dienstgebouwtje en een voormalige jagersafspanning uit respectievelijk 1828 en 1826.

Esthetische waarde

Het contrast tussen het gesloten en beboste kasteeldomein binnen een open ruimte van akkers en weiland is visueel aantrekkelijk en doet mooie zichten ontstaan. Binnen het domein komen een aantal imposante dreven en solitaire bomen voor. Het bouwkundig erfgoed ter hoogte van de Vloeikens vormt samen met het grachtenstelsel een aantrekkelijk geheel dat tevens de geschiedenis van het gebied weerspiegelt.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Deze ankerplaats betreft een dicht beboomd kasteeldomein met een opvallende drevenstructuur dat in sterk contrast staat met de ,eveneens binnen de afbakening gelegen, omliggende open omgeving van weilanden en akkers. Het uitgebreid grachtenstelsel, restant van een eeuwenoud afwateringsysteem, doorsnijdt de valleigronden van de Grote Beek.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
  • talud
Hydrografische Elementen:
  • beek
  • vallei

Grote Beek

Moerassige gronden:
  • moeras

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • hof

Wezels Hof

Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteelgracht

Bouwkundig erfgoed:

dienstgebouwtje en jagersafspanning

Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
  • schuur
  • stal
  • wagenhuis

Vloeikenshoeve, bakhuis, duiventoren

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • weg

aardenweg

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • solitaire boom
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
Kunstmatige waters:
  • vijver
Historisch stabiel landgebruik:
  • heide

heiderelicten

Bos:
  • naald
  • loof
  • broek
  • hooghout

Opmerkingen en knelpunten

Geen opmerkingen of knelpunten.