R70066: Krijtland van Millen

Verstoring: Een bedreiging voor de landschappelijke authenticiteit van deze regio is de oprukkende lintbebouwing. Zo zijn de voorheen afzonderlijke gehuchten Bolder en Meer in een zeer korte tijdspanne volledig met mekaar vergroeid. De oude ruilverkavelingen in dit gebied (jaren 1970-1980) hebben de historische perceelsstructuur en de aanwezige kleine landschapselementen (bermen, hagen) sterk verstoord.

Herkenbaarheid: 3

Samenhang: 3

Gaafheid: 2

Wetenschappelijke waarde:

De kerndorpen, behorend tot het open krijtplateau van Millen en hebben geen uitgesproken dalsite. Tot deze unieke “zwerm” van plateauneder-zettingen behoren Berg, Millen, Elst, Genoelselderen, Valmeer, Herderen, Vlijtingen, Rosmeer, Hees, Veldwezelt, Kesselt, Lafelt, Vroenhoven, Riemst, Heukelom en Zichen-Zussen-Bolder. Geomorfologisch interessant is verder ook het voorkomen van meerdere mergelgroeven (met inscripties) en van bouwkundig erfgoed waarin mergel is verwerkt. Vooral Kanne heeft een bijzondere ecologische waarde omwille van de kalkvegetatie. Daarnaast is het gebied faunistisch rijk met oa Das, Hamster, zeldzame akkervogels, vleermuizen, .

Historische waarde:

Archeologisch zeer rijke relictzone : - Meerdere Steentijdsites; - Meerdere metaaltijdsites; - Bandkeramisch site; - Zeer veel Romeinse resten en herkenbare Romeinse rechtlijnige onsluitingsstructuur met meerdere Romeinse villacomplexen op regelmatige afstanden (kadastratie !), Romeinse nederzettingen, twee tumuli; - Middeleeuwse motte (villa’s), (bandkeramische site); - Middeleeuwse burchtsite. Open-fieldlandschap met typische hoopdorpen, allen rijk aan bouwkundig erfgoed (vooral kerken, kapellen en vierkantshoeven) : - Eigenbilzen-Mopertingen, kerk met een aantal dorpswoningen, gesloten hoeven en twee straatdorpen; - Briegden, gehucht met enkele kleine hoeven; - Veldwezelt, groot hoopdorp met gesloten hoeven verspreid over de verschillende straten; - Hees, klein hoopdorp met kerk, pastorie, gemeentehuis en een aantal hoeven; - Rosmeer, hoopdorp met kerk, pastorie, aantal gesloten hoeven; - Lafelt, historisch gehucht omwille van de belangrijke veldslag die er plaatsvond op 2 juli 1747 met Kapel van Lafelt en Iers Kruis - Kesselt, hoopdorp met kerk en pastorie en concentratie van gesloten hoeven; - Vlijtingen, hoofddorp met kerk, pastorie en enkele hoeven; - Vroenhoven, straatdorp met kerk en twee gesloten hoeven aan de Pastoor Counenstraat; - Kanne, kern met diverse geklasseerde panden en twee watermolens; - Herderen, hoopdorp met concentratie van vierkantshoeven; - Valmeer, straatdorp met gesloten hoeven aan de hoofdas; - Millen, belangrijk dorp met een aantal ruime vierkantshoeven, veertiende eeuwse burcht, kasteelhoeven, belangrijk laathof(hof van Eggertingen); - Sluizen : St-Servatuiskerk, beschermde Romaanse kerk, pastorie (uit midden XIXde eeuw), drie hoeven aan de Vizéweg en een sluizermolen. Streekeigen bouwmaterialen : In Millen, Valmeer en Zichen-Zussen-Bolder zijn meerdere, oude dorpswoningen in streekeigen mergelzandsteen uitgevoerd. Dit geldt a fortiori voor het Jekerdorp Kanne.

Esthetische waarde:

Zeer wijdse gezichten. Een dominant storend landschapselement in dit openfieldlandschap zijn de hoogspanningsleidingen.

Sociaal-culturele waarde: Mergelgrotten met inscripties.

Beleidswenselijkheden:

Behoud van het zeer open karakter van dit gebied. Landschappelijke inpassing van bestaande en nieuwe leemgraverijen. Versterking van de hoopdorpen en tegengaan van uitzwerming en verlinting. Aanduiding van Zones Non Aedificandi ter bescherming van de visuele openheid. Ecologisch (vleermuizen!) en recreatief beheer van de mergelgroeven. Verhoging van de landschapsecologische rijkdom via streekeigen ecologische infrastructuur in het landbouwgebied. Erosiebeperkende maatregelen.