De Maatjes¶

Omschrijving¶

De ankerplaats ‘De Maatjes’ is gelegen in de Antwerpse Noorderkempen, langsheen de Nederlandse grens, op grondgebied van de gemeenten Kalmthout en Wuustwezel. Het gebied wordt in het noorden begrensd door de Vissersstraat, in het westen door de Wuustwezelsteenweg, in het zuiden door de Hoofdbaanwatering en in het oosten door de Kruisvaartweg en de rijksgrens met Nederland. ‘De Maatjes’ is een grensoverschrijdend natuurgebied. Het Nederlandse gedeelte wordt ‘De Matjens’ genoemd en is in beheer van Staatsbosbeheer. Het gebied van ‘De Maatjes’ maakte eertijds deel uit van een uitgestrekt heidegebied. Vanaf de 14de eeuw startten onder impuls van de abdij van Tongerlo de ontginningen van de heide en de drooglegging van de vennen. Deze vervening werd vanaf de 15de eeuw op grote schaal aangevat en de ontwikkeling van de nederzetting Nieuwmoer kan waarschijnlijk met deze turfontginningen in verband worden gebracht. De relicten van de turfwinning vormen tot op vandaag een voor het landschap historisch waardevol gegeven. Toen het veensteken vanaf het einde van de 17de eeuw minder rendabel werd, veranderde het gebied van ‘De Maatjes’ al snel in ondoordringbaar moeras met uitgestrekte open plassen (o.a. De Maatjes en Den Helder) als restant van het turf steken. Vanaf de 19de eeuw werden de hoger gelegen gronden rond ‘De Maatjes’ ontwaterd en omgezet in cultuurgrond. Nadat het turfsteken werd stopgezet vormde zich op de lager gelegen delen de laatste 200 jaar opnieuw veen. Als gevolg daarvan vertonen ‘De Maatjes’ vandaag de kenmerken van een laagveenformatie. Door een steeds toenemende verlanding zijn de oorspronkelijk open waters geëvolueerd tot rietmoerassen. Dit gebied is één van de langst in hun natuurlijke bestaan gehandhaafde landschappen in Vlaanderen, terwijl archeologische vondsten in de omgeving doen vermoeden dat het tezelfdertijd deel uitmaakt van één van de oudste sporadisch door de mens bewoonde streken. Het ruwe karakter van dit moeras- en rietlandschap heeft in de loop van de geschiedenis ook steeds tot de verbeelding van de mensen gesproken en zo ontstaan gegeven aan allerlei volksverhalen en sagen. De zeer specifieke waterhuishouding van dit halfnatuurlijke gebied is bepalend voor het globale landschap en de ermee samenhangende biotische waarden. Hoewel de aan de natte situatie gebonden moerasvegetatie en de structuur- en reliëfrijke historisch permanente graslanden vanuit floristisch oogpunt waardevol zijn, ligt het zwaartepunt van de wetenschappelijke waarde van het gebied bij de avifauna. Ook de in cultuur gebrachte gronden in de omgeving zijn in dit opzicht belangrijk als weide- en broedvogelgebied in relatie tot de eigenlijke kern van ‘De Maatjes’. Omdat ‘De Maatjes’ haar hoge natuurwaarden te danken heeft aan het voorkomen van een al dan niet permanent hoge waterstand moet een negatieve invloed op deze situatie, door waterwinning en drainage in de omgeving, dan ook vermeden worden. ‘De Maatjes’ betreft een voorbeeld van een oude landbouwontginning in een vroeger uitgestrekt heidegebied, wat zich vandaag uit onder vorm van een kleinschalige landschapsstructuur, rijk aan lineaire landschapselementen en structuurrijk grasland. Dankzij de afwezigheid van storende elementen, kenmerkt dit kleinschalige gebied zich door een ongestoord horizonbeeld en de omringende lijnvormige landschapselementen zorgen ervoor dat het gezichtsveld over het algemeen begrensd door een groenscherm wat de belevingswaarde ten goede komt.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶