Kasteeldomein van ‘s Herenelderen¶

Omschrijving¶

‘s Herenelderen ligt in het brongebied van de Demer. Het is een woonforenzengemeente met landbouw als voornaamste bedrijvigheid (graangewassen, ook suikerbieten en fruitteelt). De bebouwing heeft zich als een lint geconcentreerd aan de steenweg Tongeren-Spouwen, die in het buitengebied langs weerszijden van een bomenrij is voorzien. De bewoning klimt op tot de Romeinse periode. De antieke weg Tongeren-Kleine Spouwen-Rosmeer loopt door het gebied. In de vroege middeleeuwen vormde het met Genoelselderen één domein, dat omstreeks 1200 in twee heerlijkheden werd gesplitst. Sinds 1501 was de heerlijkheid in bezit van de familie de Renesse. De historische kern wordt gevormd door de t.o.v. het straatdorp excentrisch gelegen kasteelgebouwen met de Sint-Stefanuskerk, pastorie en kerkhof in de onmiddellijke omgeving. Zij liggen geconcentreerd aan de Sint-Stefanusstraat, in een bocht die de dienstgebouwen van het kasteel volgt. De huidige kerk, in Maasgotische stijl volledig uit mergelsteen opgetrokken, stamt uit de 15de eeuw. Het kasteel is een U-vormig waterkasteel, bestaande uit componenten van verschillende perioden, waarvan het oudste uit de 16de eeuw (laatgotiek). De omgrachting is nagenoeg intact en wordt gevoed vanuit de vijver. De barokke kasteelhoeve strekt zich uit langsheen de Sint-Stefanusstraat en is voorzien van twee hoektorens. De toegang is een inrijpoort in het hoevegebouw. Haaks daarop staat een langgerekte oranjerie met in de hoek een vierkante toren. Het kasteel is omgeven door een park in landschapsstijl met vijvers. Het park wordt aan de achterzijde afgeboord door de zogenaamde Witte dreef. Centraal tegenover het kasteel staat daar een kapel in het park. Vanaf de Witte dreef vertrekt in de aslijn van het kasteel een langgerekte strook bos in zuidwestelijke richting, aan één zijde geflankeerd door de Eikelendreef. Die dwarst een holle weg en loopt dan uit in een klein bosgebied. Zowel de verbindingsstrook als het bos aan het uiteinde zijn historisch stabiel. Ook de perceelsstructuur is deels behouden gebleven. In noord- en zuidoostelijke richting sluit het park aan op de valleibossen die de bovenlopen van de Demer omgeven. De kasteelvijvers, die door vissers druk worden bezocht, worden trouwens door de Demer gevoed. Het landschap wordt bepaald door de half-open zichten begrensd door enerzijds bebouwing en enkele boomgaarden en anderzijds bomenrijen, stroken bos en graslanden beplant met populieren. In de verdere omgeving primeert open akkergebied. Westelijk is de spoorlijn Tongeren-Bilzen zichtbaar. Het gebied is attractief voor zachte recreatie. Fiets- en wandelroutes zijn er uitgestippeld.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶