Domein Blommerschot en Beulkbeemden

Ankerplaats ID:A10042

Omschrijving

De ankerplaats ‘Domein Blommerschot en Beulkbeemden’ is gelegen in de Antwerpse Noorderkempen op grondgebied van de gemeenten Malle, Vorselaar, Zandhoven en Lille. De begrenzing wordt gevormd door de autostrade E34 Antwerpen-Eindhoven in het zuiden, de Pulsebaan, de bewoning van Wechelderzande en de Molenbeek in het oosten, Salphen en de noordgrens van het vliegveld in het noorden en de bewoning van het gehucht Eindhoeven (Zoersel) in het westen.Deze ankerplaats betreft een centraal gelegen bosgebied dat zowel langs oost- als west wordt omsloten door een kleinschalig valleilandschap. De eerste vermelding van Blommerschot -toen een groot Riddergoed- dateert uit 1432. Bij Ferraris (1777) wordt de ankerplaats vermeld als ‘Blomschot’ en gedomineerd door heide, met langs de grenzen enkele percelen loof- of sparrenbos en in het noorden natte weilanden. Opvallend is de uitgestrekte ZW-NO-georiënteerde dreef naar Wechelderzande. Bij Vandermaelen (1854) bijna een eeuw later- is het bos uitgebreider en zijn er meer ontginningswegen in de heide aangelegd. In het begin van de 20ste eeuw (cf. MGI, 1909) is de heide bijna volledig omgezet naar bos. De huidig bosstructuur is nog gaaf en herkenbaar in vergelijking met de situatie op deze historische kaart. De monumentale dreef is nog steeds aanwezig en het valleigebied wordt gekenmerkt door een gesloten karakter met een kleinschalige perceelsstructuur. Het landgoed ‘Heiligenaert’ gaat in oorsprong terug tot 1846, maar werd ondertussen wel sterk verbouwd. De kapel van O.-L.-Vrouw van Lourdes werd opgericht in 1900. In het zuidwesten was er eertijds een calvarie, nu vinden we er echter enkel het opvallende ‘Kruis van Blommerschot’. De centraal gelegen landbouwenclave van Blommerschot heeft door de aanwezigheid van graasweiden met alleenstaande bomen en omzoomd met eikendreven en de verspreide landelijke bebouwing een parkachtig karakter. Hierdoor vormt het een mooie afwisseling met de omliggende boscomplexen. Opvallend in het landschap is het militair vliegveld, een langwerpige, open zone, omsloten door grote boscomplexen. Met de aanleg van het vliegveld in 1953 werd het eeuwenoude wegenpatroon verstoord en verdween een behoorlijke oppervlakte heidegebied. Door de verscheidenheid in reliëf en vochtigheidsgraad van de bodem, treffen we in dit gebied -met beekvalleien, stuifduinen, vennen, bossen en heide- een grote verscheidenheid aan biotooptypen aan, wat gepaard gaat met een rijke plantengroei. Het vliegveld en omgeving vormt een uiterst waardevol gebied voor broedvogels en ligt bovendien op een belangrijke vogeltrekroute. Grenzend aan de landschappen ‘Het Zalfens gebroekt’ en ‘’s Herenbos-Heihuizen’, vormt deze ankerplaats een onderdeel van een uitgestrekte en landschappelijk waardevolle open ruimte tussen Oostmalle, Zoersel en Wechelderzande.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

Door de verscheidenheid in reliëf en vochtigheidsgraad van de bodem treffen we in dit gebied -met beekvalleien, stuifduinen, vennen, bossen en heide- een grote verscheidenheid aan biotooptypen aan, wat gepaard gaat met een rijke plantengroei. Het vliegveld en omgeving vormt een uiterst waardevol gebied voor broedvogels en ligt bovendien op een belangrijke vogeltrekroute.

Historische waarde

De eerste vermelding van Blommerschot -toen een groot Riddergoed- dateert uit 1432. De huidige bosstructuur van Blommerschot is gaaf en herkenbaar in vergelijking tot de historische kaarten van het MGI (1909). De nog steeds aanwezige en centraal gelegen monumentale dreef is echter reeds herkenbaar op de kaart van Ferraris uit 1777. Het landgoed ‘Heiligenaert’ gaat in oorsprong terug tot 1846, maar werd ondertussen wel sterk verbouwd. De kapel van O.-L.-Vrouw van Lourdes werd opgericht in 1900.

Esthetische waarde

Het landschap van Blommerschot en Beulkbeemden is zeer divers in opbouw en structuur met een afwisseling van kleinschalige landbouw in de beekvalleien, stuifduinen, heide en bossen. De verschijningsvorm van het landschap, aangevuld met de landelijke bebouwing en klein historisch erfgoed resulteert in een esthetisch aantrekkelijk en daarmee waardevol geheel.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Deze ankerplaats betreft een centraal gelegen bosgebied dat zowel langs oost- als west wordt omsloten door een kleinschalig valleilandschap. De open plekken ter hoogte van de landbouwenclave vormen een mooie afwisseling temidden van de dichte bosstructuur. Grenzend aan de landschappen ‘Het Zalfens gebroekt’ en ‘’s Herenbos-Heihuizen’, vormt deze ankerplaats een onderdeel van een uitgestrekte en landschappelijk waardevolle open ruimte tussen Oostmalle, Zoersel en Wechelderzande.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
Macroreliëf:
  • landduin
Hydrografische Elementen:
  • waterloop
  • beek
  • vallei

Molenbeek, Visbeek, Vlimmerse Loop

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Nederzettingspatronen:
  • gehucht

Blommerschot

Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • landgoed

‘Heiligenaert’

Kerkelijk erfgoed:
  • kapel

Kapel van O.-L.-Vrouw van Lourdes

Elementen van transport en infrastructuur

Andere:

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
  • solitaire boom
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
  • houtkant
  • perceelsrandbegroeiing
Kunstmatige waters:
  • vijver
Topografie:
  • onregelmatig
Historisch stabiel landgebruik:
  • heide

heiderelicten

Bos:
  • naald
  • loof
  • broek
  • struweel

Opmerkingen en knelpunten

Met de aanleg van het militair vliegveld in 1953 werd het eeuwenoude wegenpatroon verstoord en verdween een behoorlijke oppervlakte heidegebied. De E34 Antwerpen-Eindhoven, die de zuidelijke grens van de ankerplaats vormt, betekent een harde en definitieve opsplitsing van het valleigebied van de Vlimmerse Beek. Ook te vermelden knelpunten zijn de zuidelijk gelegen waterplas, een getuige van de aanleg van de E34 en de aanwezigheid van weekendverblijven en visvijvers.