Scheldevallei Heurne¶

Omschrijving¶

De Schelde vallei van Heurne bevindt zich op de linkeroever van de Schelde, juist stroomafwaarts van Oudenaarde. Het historisch karakter van de Schelde vallei is goed bewaard. Het meersenlandschap is hier eerder gesloten door de aanwezigheid van perceelsrandbegroeiing. Het landschap veranderde als gevolg van menselijke ingrepen, zoals de aanleg van de spoorweglijn 86 ‘De Pinte-Ronse’, de toenemende bebouwing aan de rand van de Scheldevallei en kalibreringswerken aan de Schelde, waarbij vier meanders werden afgesloten van de huidige loop. Niettegenstaande is het landschapsbeeld van de Heurnemeersen vrij gaaf gebleven. Een recente, negatieve impact op het landschapsbeeld kan door de verdroging veroorzaakt worden. Hierdoor worden mogelijkheden geschapen voor intensiever grondgebruik, als ook omzetting naar akkerland. Er zijn enkele storende bebouwingselementen in het landschap aanwezig. In dit kleinschalig meersengebied zijn er uitgebrikte gronden aanwezig. Belangrijk in het landschap zijn de oude meanderstructuren en een uitgesproken graslandkarakter, met verdichtingen door bosjes, houtkanten, knotwilgenrijen, struwelen en andere kleine landschapselementen. Het meersengebied wordt afgegrensd door de bebouwing op de steilrand van de hoger gelegen zandleemgronden en het jaagpad van de Boven- Schelde. Het gebied ontwatert langs een net van parallelle sloten met een totale lengte van bijna vier kilometer, die haaks op de parallelgracht langs het jaagpad staan. Gezien de hogere ligging van de meersen ten opzicht van het Scheldepeil is er een continue en relatief snelle ontwatering van het gebied. Verlanding van enkele grachten zorgt voor de vernatting van enkele stukken van het gebied. De kwel is een belangrijke component in de hydrografie van het gebied. Bodemkundig maken de Scheldemeersen deel uit van een groter aaneengesloten gebied op (zware) kleigronden. De valleigronden zijn kalkrijk en verweerde schelpresten zijn overal te vinden. In de binnen- en buitenbochten van de meanders is soms zandlemig alluvium afgezet, met plaatselijk een drogere zandlemige oeverwal. Ten westen van de spoorweglijn is zandlemig colluvium aanwezig afkomstig van het bovenliggend plateau. Waterstuwing met kwelwater, afkomstig van hoger infilterende water, is de oorzaak van de vochtigere drainageklassen. Op de kaart van Ferraris is de Schelde nog als een meanderende rivier te zien, de omliggende percelen zijn meersgebied en natte weilanden met weinig perceelsranden ten oosten van de Schelde. Ten westen van de Schelde, tussen de steilrand en de rivier zijn er kleine onregelmatige percelen met veel perceelsrandbegroeiing. Eén kleine afgesneden meander is reeds aanwezig (aan Torenhoeve). Op de kaart van Vandermaelen is de toestand identiek. Vanaf de kaart MGI 1/20,000 zijn de meanders afgesneden, en liggen de omliggende percelen onder zowel weiland als kleine percelen bos. De zandige ruggen die het resultaat zijn van lokale verstuivingen tijdens koude en droge periodes van het Laatglaciaal (ca. 13000 tot 10000 BP). De parochiekerk van Heurne (Sint- Amandus) ligt net bovenaan de steilrand van de Schelde. De neogotische parochiekerk dateert van 1922, ze is op de site van de in 1918 verwoeste kerk uit 1792, die zelf een Romaanse kerk verving, gebouwd. Een deel van het meubilair en torentrap van de kerk van 1792 bleven bewaard. De kerk raakte tijdens de 2e WO beschadigd en de toren werd weder op gebouwen in 1941. De pastorie van 1873 is gelegen achterin een kleine voortuin die door een laag bakstenen muurtje afgebakend wordt. Het gebouw werd beschadigd tijdens WO I en in de jaren 1920 gedeeltelijk wederopgebouwd. Er is een grote ommuurde achtertuin die deel van de kerkhofmuur uitmaakt. Het ‘Kasteelke’ is in een grote beboomde tuin gelegen. Er is een gietijzeren afsluiting aan de straat met twee hekken, een gekasseide en begraasde oprit. De villa is in neogotische en eclectische stijl opgetrokken in 1901. In het noorden ligt een mooie L- vormige paardenstal met duiventoren in het midden en lager koetshuis. Aan de straatkant ligt een in de tuin geïncorporeerde kapel ‘Capelle ten doorne’ van 1757, deze werd gebouwd op de plaats waar van oudsher een kruis stond onder een doornboom. Het “Hof ten Toren” was de vroegere zetel van de oude heerlijkheid, vermelding een handschrift van 1539. Archeologische opgravingen wijzen op occupatie sinds de 11e à 12e eeuw. Vroeger werd ze ‘Heerenhoeve’ genoemd, later ‘De Toren’ en nu ‘Hof ten Toren’ of ook wel het ‘’t Rozehof’. De hoeve is nagenoeg volledig gesloten en gedeeltelijk roze geschilderd met een gekasseid erf en op een noordelijke heuvelrug van de Scheldevallei gelegen. Ten oosten en westen wordt ze door weiden geflankeerd, op de westelijke weide staat een kruisbeeld. Ten noordwesten biedt een korte, gekasseide dreef toegang, via een uit 1731 daterende toegangspoort, tot het erf. De voormalige paardenstal met aansluitend wagenhuis is wederopgebouwd in 1919. Net als de bergplaat en stal dakkapel. De koestal dateert uit 1977. De toren met twee bijgebouwen dateert ten minste van 1641, waarschijnlijk ter vervanging van een uit de 11e of 12e eeuw daterende toren.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶