Sint-Wivina-abdij en Wolfsputten¶

Omschrijving¶

Deze ankerplaats strekt zich uit ten noorden van Dilbeek en omvat het Sint-Alenapark, de Wolfsputten en de Sint-Wivina-abdij. De Benedictinessenabdij Sint-Wivina werd aanvankelijk omstreeks 1125 gesticht als priorij afhankelijk van de abdij van Affligem, in 1548 werd ze verheven tot zelfstandige abdij. Bij de stichting bestond de onmiddellijke omgeving uit bossen. Ze werd totaal verwoest gedurende de godsdienstoorlogen, vanaf 1598 langzaam heropgebouwd. Tijdens de 18de eeuw kende de abdij een nieuwe bloeiperiode met de bouw van een nieuw classicistisch geïnspireerd poortgebouw, een priesterhuis in roccoco-stijl en een pachthof, dat later meermaals verbouwd werd. De abdij werd in 1794 gedurende het Frans bewind opgeheven, verkocht en grotendeels gesloopt in de 19de eeuw. Het complex omvat nog een aantal waardevolle abdijgebouwen: de 18de-eeuwse constructies bleven bestaan evenals de infirmerie, die bij de vijver gelegen is en tevens het oudste nog resterende gebouw is. Ze werd in 1660 gebouwd in traditionele bak- en zandsteenstijl. Van een aantal gesloopte gebouwen zijn de fundamenten terug blootgelegd. Het ongeveer 13 ha grote domein, waarvan de afbakening doorheen de eeuwen dezelfde bleef, bevat nog alle typische ingrediënten van een kloostertuin: boomgaard, moestuin, serres en een visvijver, die samen met de Molenbeek de zuidgrens vormt. In de zone van de gesloopte gebouwen werd nadien een park aangelegd met een rechte laan getraceerd op het poortgebouw als hoofdas.Er is een nog duidelijk herkenbare historische kern die langs noordelijke zijde nog een weinig veranderde landelijke omgeving heeft in het brongebied van de Molenbeek. Ook de afbakening van het domein met park, moestuin, boomgaard en vijver: een hoge met steunberen gestutte bakstenen omheiningsmuur bleeft intakt bewaard. De gebouwen zijn als monument beschermd, het domein zelf als dorpsgezicht. De Wolfsputten danken hun ontstaan aan de ontginning van de kalkhoudende, fijnkorrelige Lediaan zandsteen. Wolfsputten is een gebied met verschillende biotopen dat een grote biologische waarde heeft met een aantal zeldzame planten. Het ligt tegen de historische kern van Dilbeek aan. Wolfsputten bestond op het einde van de 18de eeuw uit een langgerekt vochtig loofbos, gaande van de dorpskom van Dilbeek tot de Sint-Wivina-abdij te Groot Bijgaarden. Dit bosareaal is in het midden van de 19de eeuw volledig verdwenen, er zijn enkel kleine restbosjes in de 3 zuidelijk gelegen brongebieden. De vochtige graslanden langsheen de beek zijn behouden gebleven, terwijl de rest bestaat uit weiden en landbouwgronden met uitzondering van de steilste delen die recent terug bebost zijn geworden. De bodems van de valleien bestaan vooral uit vochtige tot zeer natte leem- en zandleemgronden, de flanken van de dalen zijn bedekt met leemgronden. Op bepaalde plaatsen ligt een kleisubstraat op geringe diepte, hetgeen aanleiding geeft tot het stagneren van water. Het gebied telt talrijk bronnen, aan de westkant ligt de Smissenboswaterloop en het Hof te Hongersveld, een voormalige aanhorigheid van de Sint-Wivina-abdij. Het is een gesloten hoeve uit de 18de eeuw, de gebouwen staan in een los verband gegroepeerd rondom een geplaveide binnenplaats, een sedert 1963 afgebroken langsschuur is door een hedendaagse constructie vervangen. Ten zuiden van de Wolfsputten ligt het Sint-Alenapark met de Sint-Alenatoren, een overblijfsel van een waterburcht die vermoedelijk teruggaat tot in de 13de eeuw. In het begin van de 18de eeuw werden drie van de oorspronkelijke vijf torens van het door brand vernielde versterkte kasteel gesloopt, de twee overige werden geïntegreerd in een nieuwbouw. In dezelfde periode werd tegen de terreinhelling een pittoresk park aangelegd, dat door middel van een beukendreef met de kerk verbonden werd. Momenteel is het als gemeentepark ingericht. Op het einde van de 18de eeuw werden de resten van het oude kasteel, op de Sint-Alenatoren na, gesloopt. Momenteel is het een ronde bakstenen toren, afgedekt met een kegeldak en ingeplant op een eiland temidden van een vijver. Een smeedijzeren brug verleent toegang tot het eilandje. Op de tegenoverliggende helling, ten noorden van de ringwal, werd in 1862 een nieuw ecclectisch kasteel gebouwd naar een ontwerp van architect J.P. Cluysenaer. Momenteel is het in gebruik als gemeentehuis van Dilbeek. Alles in het kasteel staat in functie van de tijdsindeling: 365 vensters, 12 torens, 52 deuren en 7 trappen. Vlak bij de parkingang verschenen een pachthof (1889) en een wagenhuis met paardenstallen, beide recent sterk verbouwd. Bij opgravingen werden fragmenten van de funderingen van de oude waterburcht blootgelegd.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶