Kasteel van Hasselbroek¶

Omschrijving¶

Het kasteel van Hasselbroek ligt ten zuiden van de dorpskern van Jeuk (Gingelom), tegen de grens met de provincie Luik. De andere hoofdelementen in het omgevende Haspengouwse landschap zijn de kasteelhoeve, de Sint-Jobkapel, de Cicindria(beek) die hier ontspringt, en een drietal boerderijen in de Hasselbroekstraat. De omgeving heeft een aloude, typisch Haspengouwse structuur, m.n. een kasteeldomein met aanhorigheden in een beekvallei, een dorpskapel en monumentale vierkanthoeven die het straatbeeld mede bepalen. Het oorspronkelijke straatgehuchtje is thans door lintbebouwing met het noordelijker Groot-Jeuk verbonden. Langs de straat komen meidoornhagen voor. Het kasteeldomein van Hasselbroek is een klein landgoed met dreven en waterpartijen uit de 17de eeuw en een park in landschappelijke stijl uit de 19de eeuw. Het domein is langs twee zijden toegankelijk. De 17de eeuwse toegang ligt in het oosten in de Hasselbroekstraat, de 19de eeuwse toegang ligt in het zuiden in de Kasteelstraat. Zowel op het vlak van architectuur, tuinarchitectuur, horticultuur en door het materiaalgebruik is Hasselbroek van ‘museaal’ belang. De familie de Bormans bezat Hasselbroek tijdens de 18de eeuw en paste het kasteel in Louis XVI-stijl aan in de jaren 1770-1780. Voor deze verbouwing was het een vierkant waterkasteel te midden van boomgaarden met binnen de omgrachting een ommuurde parterretuin. In de 19de eeuw werd het kasteel met zijn omgeving opnieuw verbouwd en uitgebreid. Uit de hoogdagen van het kasteeldomein resten thans nog: het gebouwencomplex rond de geplaveide binnenplaats, een park uit de eerste helft van de 19de eeuw, een ijskelder in de beboste zone ten zuidwesten van het kasteel bij de gedempte gracht, een moestuin van 73m bij 43m uit het tweede kwart van de 19de eeuw, in het westen een restant van een hoogstamboomgaard die zich uitstrekt tot aan de Cicindriabeek en ten noordwesten over de Cicindriabeek een fragment van een parkbos. In de beekvallei komen thans ook populieren voor. Het gebouwencomplex rond de binnenplaats bestaat uit het 18de eeuwse kasteel aan de noordzijde, de in de kern nog 17de eeuwse woonvleugel aan de oostzijde, een afsluithek uit het midden van de 19de eeuw aan de zuidzijde en aan de westzijde de dienstvleugel met het wagenhuis uit het einde van de 18de eeuw. Het park strekt zich nu uit ten zuiden en ten westen van het kasteel. Het tuinmeubilair en paviljoen zijn eveneens 19de-eeuws en verwijzen naar de rustieke stijlperiode met zijn voorliefde voor boomstronk- en takkenbouw. Andere ornamenten zijn een hondenhok en zonnewijzer. Aan de noordzijde, ter plekke van de oude parterretuin, is het park nu echter tot aan de voet van het kasteel omgezet in een plantage van laagstamfruit. Ten oosten van het kasteel, tussen de Hasselbroekstraat en de Lindedreef ligt het verwilderd lustbos met de 17-eeuwse vijvers. De Lindedreef verbindt het kasteel met de voormalige kasteelboerderij ten noorden en de Sint-Jobkapel ten zuiden. Die laatste is een éénbeukige kapel met een rechthoekig grondplan uit de eerste helft van de 18de eeuw, voorheen de kapel van het dorp. De voormalige kasteelboerderij is een gesloten hoeve, ook bereikbaar vanaf de Hasselbroekstraat via een brug tussen twee vijvers. De moestuin was vroeger het paradepaardje van het domein maar is nu gereduceerd in gebruik. Hoge bakstenen fruitmuren met lisenen als steunbeer ommuren deze tuin. De tuin is ingedeeld in vier kwadranten die bestemd waren voor wisselteelt en éénjarige snijbloemen. In het noordwestelijk kwadrant zijn de koude bakken met éénruiters en de pot- en alaamstel behouden. In de zuidelijke kwadranten van de moestuin is echter een schietclub gehuisvest. Het is wenselijk dat bij een herwaardering van het domein deze club elders gehuisvest wordt. Evenzo is de vijver ten noorden van de kasteelhoeve in gebruik door een visclub. Het minimale onderhoud van het kasteel en omgeving heeft er tot nu toe voor gezorgd dat de authenticiteit maximaal behouden bleef. Achterstallig onderhoud is echter nu dringend nodig om te vermijden dat de gebouwen en het domein onherstelbare schade oplopen. Tegenover de Sint-Jobkapel ligt in de Hasselbroekstraat de z.g. hoeve Stassens, ook Witte Hoeve genoemd. Het is een witgekalkte, gesloten hoeve met trapezoïdale binnenplaats uit de 18de eeuw. De familie Stassens woont hier reeds vanaf het midden van de 17de eeuw. In de twee verder noordelijk gelegen hoeven primeert momenteel de woonfunctie. Ze werden allebei recent verbouwd en heringericht. De middelste hoeve is een hoeve met een U-vormige aanleg en een ommuurd erf aan de straatzijde, daterend uit de eerste helft van de 19de eeuw.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶