| Ankerplaats ID: | A10055 |
|---|
Het landschap ‘Zammels Broek en Trichelbroek’ is gelegen op grondgebied van de gemeenten Geel en Laakdal in de vallei van de Grote Nete en omgeven door de gehuchten Zammel, Oosterlo, Varendonk en Veerle. De ankerplaats wordt begrensd door de Sint-Gepebernusstraat en de Kalvariebergstraat in het noorden, de Eindhoutseweg in het noordoosten, alsook samen met de Oude Veerlebaan in het oosten, de Hulstsestraat in het zuiden en de Grotesteenweg in het westen. Deze ankerplaats betreft een mooi gesloten valleilandschap, bepaald door de sterk meanderende loop van de Grote Nete in het noorden en de Laak in het zuiden. Bij Ferraris (1777) betrof het noordelijke gedeelte of het Zammels Broek moerassige weiden; het zuidelijke gedeelte of Trichelbroek werd gekenmerkt door een afwisseling van akkers en weilanden, omgeven door hagen. Bijna 100 jaar later bij Vandermaelen (1854) wordt nagenoeg het hele Zammels Broek voorgesteld als vochtige weilanden, hier en daar onderbroken door heide. Het Trichelbroek betreft op dat moment nog steeds een afwisseling van akker- en weiland, rijk aan houtkanten en hagen. Het huidige wegenpatroon ter hoogte van de St.- Bavokapel is nog herkenbaar in vergelijking met wat we op deze historische kaart terugvinden. In het begin van de 20ste eeuw (MGI 1909) was de structuur van de langgerekte percelen in het Zammelsbroek sterk vergelijkbaar met wat we hier nu nog aantreffen. Wat het gebied een extra waarde geeft is niet enkel de stabiliteit in structuur, maar ook de stabiliteit in landgebruik. De alluviale gronden langsheen de Grote Nete worden immers van oudsher gebruikt als graasland voor het vee en als hooiland in de zomer. Dit gebied omvat dan ook nog talrijke relicten van het oorspronkelijk alluviaal landschap, zoals het er eeuwen lang uitzag. De aanwezigheid van een aantal oudere hoeves, waardevol klein bouwkundig erfgoed o.v.v. een historisch waardevolle kapel en een kalvarie, en talrijke kleine landschapselementen vervolledigen het landelijk karakter van dit gebied. De St.- Bavokapel gaat terug tot de12de-13de eeuw en wordt vaak aangehaald als de oudste woonkern van Eindhout. En naast deze historisch bouwkundige waarde, heeft deze ankerplaats ook een archeologische waarde. In het noordelijke deel werden immers sporen van bewoning tijdens de late IJzertijd aangetroffen. Dankzij de stabiliteit in structuur en gebruik, vertegenwoordigt deze ankerplaats bovendien ook een belangrijke natuurwetenschappelijke waarde. Deze uit zich ondermeer in de aanwezigheid van hooilanden in hun verschillende successiestadia, alsook in de diversiteit in het landschap als geheel. De reliëfrijke structuur door het voorkomen van Boreaal duin en lager gelegen alluviale vlakten en de afwisseling in vochtigheidsgraad van de bodem heeft een positief effect op de vegetatie. Met een afwisseling van hooiland, rietland, vennen, bos, struwelen en agrarisch gebied met heggen, bomenrijen en grachten verkrijgen we een complex, rijk aan flora en fauna. Jammer genoeg heeft dit gebied ook te kampen met problemen. Zo is er de slechte waterkwaliteit van de Laak, die bij overstromingen, een negatieve invloed heeft op het gebied. Een dijkverhoging langsheen de Grote Nete doorbrak de eeuwenoude interactie van de rivier met haar omgeving en belemmert nu het zicht. Desalniettemin is het landschap, gevormd door het Zammels Broek en Trichelbroek esthetisch waardevol. De afwisseling in structuur, de dominerende rol van de sterk meanderende waterlopen en de kleinschalige landbouwzones met tal van landschapselementen spelen hierin een belangrijke rol.
De natuurwetenschappelijke waarde van het Zammels Broek en Trichelbroek wordt bepaald door de aanwezigheid van de oorspronkelijke hooilanden in hun verschillende successiestadia, de diversiteit in het landschap -met een afwisseling van hooiland, rietland, vennen, bos, struwelen en agrarisch gebied met heggen, bomenrijen en grachten- en door de aanwezigheid van een Boreale duinformatie. Dit gebied herbergt tevens een zeer rijke avifauna. Door de twee Nete-armen in het noorden wordt een complex gebied met bijzondere milieufactoren afgesloten van de rest van de vallei.
Dit gebied omvat nog talrijke relicten van het oorspronkelijk alluviaal landschap, zoals het er eeuwen lang uitzag. De structuur van langgerekte percelen omgeven door hagen en houtkanten, langsheen de Nete, is sinds 100 jaar (cfr. MGI 1909) stabiel gebleven. Sommige putten getuigen nog van de ijzerertsontginningen die er plaatsvonden tot het begin van deze eeuw. Verspreid over de ankerplaats staan oudere, typische hoeves met bijhorende stallen en schuren. Verder vinden we hier ook de historisch waardevolle St.-Bavokapel die teruggaat tot de 12de-13de eeuw en een in het bos gelegen kalvarie met pijlerkapelletjes. In het noordelijke deel van het gebied werden sporen van bewoning in de late IJzertijd gevonden.
Deze ankerplaats betreft een mooi gesloten valleilandschap, bepaald door de sterk meanderende loop van de Grote Nete in het noorden en de Laak in het zuiden. We treffen hier een afwisseling van bossen, broekbos, weiland, hooilanden, duinformaties, waterpartijen en kleinschalige landbouwzones aan. De aanwezigheid van een aantal oudere hoeves, waardevol klein bouwkundig erfgoed en talrijke kleine landschapselementen maakt het landelijk karakter compleet.
Tot WOII werd in het gebied moerasijzererts gewonnen. De St. Bavokapel wordt aangehaald als de oudste woonkern van Eindhout.
Het Zammels Broek of noordelijke gedeelte van de ankerplaats wordt gedomineerd door de sterk meanderende loop van de Nete en het omgevende gesloten valleilandschap met een gave en herkenbare historisch stabiele structuur van lange, smalle percelen. In het zuidelijke deel of Trichelbroek vormt de Laak een belangrijk element; de perceelsstructuur is hier grilliger.
Grote Nete, Grote- en Kleine Laak, Trichelbeek, Hoefkensloop
verschillende oudere hoeves
St. Bavokapel, Kruisweg
Archeologische elementen:
oude wegenstructuur
moerkuilen
Belangrijk knelpunt in dit gebied is het waterkwaliteitsprobleem van de Laak die regelmatig overstroomt en zo vervuild water in het gebied brengt. Daarnaast heeft de dijkverhoging langsheen de Grote Nete de interactie van de rivier met haar omgeving doorbroken en belemmert zij bovendien het zicht. Kleinere opmerkingen zijn de verstoring door recreatie met bijhorende infrastructuur, het voorkomen van een tuinbouwbedrijf in de westelijke rand alsook de aanwezigheid van enkele grotere landbouwbedrijven, waarvoor inpassing in het landschap gewenst is.