R10011: Ontginningsblok Stabroek - Kapellen

Verstoring: Bebouwing heeft het ontginningsblok aangetast ter hoogte van Stabroek en Kapellen.

Herkenbaarheid: 3

Samenhang: 3

Gaafheid: 3

Wetenschappelijke waarde:

Het Rood en omgeving: overgang van polders naar zandgronden en lichte oostwaartse helling zorgen voor diversiteit aan bodemtypes en vochtgradiënten; grote vegetatiekundige diversiteit en enkele zeldzame plantensoorten; waardevol ecologisch geheel door nauwe verwevenheid van bossen, dreven, bomenrijen, weilanden en Rode Beek; zeldzame vleermuissoorten; belangrijk leefgebied voor diverse roofvogels en vogelsoorten van oude , open, hoogstammige bossen en parkbossen. Het ontginningsblok ligt slechts ten dele in een echte polder (kleigronden); het overige stuk (Stabroek en ter hoogte van baan Putte - Kapellen) is gelegen op een bodemkundig overgangsgebied.

Historische waarde:

Ontginningsblok Ekeren: groot ontginningsblok, 6 bij 6 km, ontgonnen vanaf 1246; verdeeld in een groot blok ‘Stabroek’ en twee rijen van 3 blokken onder oorspronkelijk Ekeren, Kapellen en Hoevenen; blokken intern verdeeld in stroken van 110x1380 m, de middeleeuwse hoeve. Dit indelingsprincipe komt zeer veel voor in de Hollands Utrechtse Laagvlakte. Hoevenen: de kerk staat terzijde van de blokken. Kapellen: kerk staat in het blok. Ook ‘Hollands Putte’ is op deze wijze ingericht. Aan noordoost zijde zijn de hoeven later verlengd, waardoor de ontginningsgrens wat onregelmatig is. Stabroek, Putte, Hoevenen: structuur is overeenkomstig met Ferraris, nl. straatnederzetting met opgaande, langgerekte percelen. Eertijds gesloten karakter wegens opgaande begroeiing langs percelen; oorspronkelijk grachtenstelsel is grotendeels gewijzigd voor vergroting van percelen en opgaand groen is nagenoeg volledig verdwenen. (Leege) Heuvels: restanten van bos, daterend van Ferraris. Domein Ravenhof: bij Ferraris en Vandermaelen reeds vermeld; parkstructuur is goed herkenbaar en loopt over de staatsgrens verder; opmerkelijk is dreef tussen kasteel en kerk van Putte. Het Rood en omgeving: gaaf voorbeeld van ontginningspatroon dat op overgangsgebied van polder naar zandgebied van de Kempen werd uitgebouwd in de zone tussen Hoevenen - Kapellen - Stabroek en Putte; gekenmerkt door regelmatige langgestrekte rechthoekige kavelopdeling met meestal een hoeve op kop die aan hogergelegen straat gesitueerd is; Rode Hoeve klimt in ouderdom op tot 18de eeuw en ligt nog steeds temidden van weilanden; huidige grote landhuizen in kasteelparkzone dateren van rond eeuwwisseling, het zijn uitlopers van de voormalige kastelen en buitenplaatsen (bourgeoisie gaf in die periode voorkeur aan kleine gemakkelijk te onderhouden landhuizen omringd door grote tuin of park. Het gebied heeft een archeologische waarde: afvalkuilen met 15de-16de eeuws materiaal nabij Hoevenen, twee prauwen uit Ijzertijd in Ettenhovense polder en préhistorische site ter hoogte van ‘Driehoek’.

Esthetische waarde:

Open landschap met gelijkmatige ontginningsstructuur; richting percelen is nog goed zichtbaar; diverse kasteelparkjes zijn langsheen de baan Putte - Kapellen aangelegd en sluiten aan op eerder beboste zone, grenzend aan Mastenbos. Het Rood en omgeving: grote afwisseling aan biotopen (bossen, dreven, weilanden, parken) geeft zuidelijke zone grote belevingswaarde; goed gestructureerde bomenrijen, houtkanten en ruigtes zorgen tevens voor een grote homogeniteit; waarde van noordelijk landbouwgebied schuilt in het zeer open karakter en de typische perceelsstructuur.

Beleidswenselijkheden:

Open landschap vrijwaren van bebouwing en ruilverkaveling vermijden, waardoor de perceelsstructuur en blokkenindeling bewaard blijven.