Schoonbergbos - Vorte Bossen- Wantebeek¶

Omschrijving¶

Deze ankerplaats strekt zich uit langs de Wantebeek op grondgebied van gem. Ruiselede (W.-Vlaanderen) en gem. Aalter (O.-Vlaanderen). Ze loopt van gehucht Doomkerke (Ruiselede) tot vóór de kaarsrechte weg tussen Ruiselede en Aalter. De ankerplaats ligt op de zuidelijke steile helling van de cuesta van Lotenhulle naar Hertsberghe met de Wantebeek aan de voet ervan. Langs de helling ontspringen de Wantebeek en talrijke kleinere zijbeken door de geologische gesteldheid. De bronniveau’s ontstaan rond de grenslijn tussen het Lid van Vlierzele (fijn zand; formatie van Gent) en het lid van Pittem (formatie van Gent; kleiig zand) omdat de kleiige laag de infiltratie van water bemoeilijkt en omdat de kwartaire laag zeer dun is op het steile helling van het cuestafront. Deze beekjes staan veelal loodrecht op de Wantebeek zelf die van west naar oost stroomt. Rond de brongebieden staat vaak bos zoals de bossen rond Doomkerke, de Vorte Bossen en de Schoonbergbossen, die bestaan uit loof-, naald- en gemengde boscomplexen en een diversiteit van hoog-, middel- tot hakhout met enkele zeer oude hakhoutstobben. Vanaf de kam van de cuesta tot in de beekvallei van de Wantebeek veranderen de bodemcondities en de vochtigheidsgraad gradueel wat ook een graduele florale verandering met zich meebrengt. Vandaar de grote florale rijkdom groot langs de helling. De bossen zelf herbergen vaak een rijke vochtminnende flora waarbij de Vorte Bossen en de Slangebossen een zeer rijke voorjaarsflora hebben. Daar zijn ook grote delen onder hakhoutbeheer. In de valleibossen treft men nog de repelstructuur met afwateringslanen aan. De aanwezige heideflora getuigt van de nabijheid van het voormalig veldgebied met heidebegroeiing. De bossen op de helling worden omringd door een mozaïek van akker- en weilanden. De Wantebeek zelf (tenzij rond haar brongebied) heeft meestal aan beide oevers weiland omringd door grachten met rietvegetatie en op sommige plaatsen zeer gave perceelsrandbegroeiing van knotbomen. Bomen en struiken accentueren de loop van de Wantebeek in het landschap. Langs de hellingen is het geometrische perceelspatroon duidelijk aanwezig en herkenbaar. Dit getuigt van de late ontginning van dit gebied. Met de komst van de Oostenrijkers in de 18e eeuw werden de bossen op de minder goeie landbouwgronden langs de hellingen gerooid en ontgonnen. Daarbij legde men een grootschalig geometrisch perceelspatroon met dreven aan dat de hydrografische structuur volgde. De geometrische percelering loopt vaak door tot in de vallei. Het Schoonbergbos vormt door het gave drevenpatroon een entiteit op zich en een gaaf voorbeeld van het 18e een 19e eeuwse landschap. Het gebied kent een lage bebouwingsdichtheid waarbij landbouwbedrijven het grootste aandeel innemen. De Akspoelehoeve is een grote hoeve bestaande uit enkele losse gebouwen die vlakbij de Wantebeek staat op een lichte verhevenheid; deze hoeve is gekend als een oude watermolensite. Hoeve Schoonberg met toegangsdreef bestaat uit enkele losstaande gebouwen in U-vorm gegroepeerd en met een woonhuis op een natuurlijke verhevenheid; de gebouwen zijn goed bewaard. Tijdens de middeleeuwen stond op deze plek de heerlijkheid van Schoonberg waarvan de oudst bekende melding dateert van 1306. Aan de toegangsdreef ligt tevens een goed bewaarde en opvallende boswachterswoning die bij de hoeve behoorde. Aan de zuidelijke rand van het Schoonbergbos ten oosten van Kruiskerke ligt een oude boswal met gracht (ten noorden ervan) die waarschijnlijk vóór de 12e eeuw aangelegd werd als veekering. Hij getuigt van de vroegere occupatiegeschiedenis van de streek en heeft momenteel een waardevolle flora. Goed bewaarde boswallen zijn zeldzaam in Vlaanderen omdat ze door het latere grondgebruik vaak zijn afgegraven. Rond Eendekooi, ten oosten van de Schoonberghoeve, lag vroeger een vijver die verland is. Op die plaats komt momenteel stuwwater voor. Het half gesloten landschap van de helling contrasteert met het vrij open landschap in de grazige vallei én de beboste brongebieden van Wantebeek en haar zijbeken contrasteren met het open grasland in de Wantebeekvallei stroomafwaarts Kruiskerke.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶