Valleien van Mombeek en Fonteinbeek met burcht en bos van Kolmont¶

Omschrijving¶

Het heuvelend reliëf van Kolmont wordt ingesneden door de Fonteinbeek en de Molenbeek of Mombeek. Het maakt hoofdzakelijk deel uit van het erosiemassief van Tongeren (100 tot 115 meter). De asymmetrische insnijdingen wisselen er af met vlakke plateaugebieden. Het landschap biedt een variatie aan gesloten en open zichten. In de valleigebieden komen natte graslanden en ruigten voor, al dan niet beplant met populieren. Vaak bevinden zich daar ook weidepoelen. Een tweede kenmerk zijn de talrijke, historisch stabiele hellingbossen. In derde instantie zijn de hoogstamboomgaarden (meetal op hellingen rond de bewoningskernen) en de holle wegen typische elementen van de streek. Kleine landschapselementen zoals hagen, houtkanten en struwelen vullen het geheel aan. Op het vlak van cultuurhistorie zijn eveneens verschillende, landschapsbepalende elementen aanwezig. Kolmont is van oudsher één van de drie wijken van Overrepen (Kolmont, Overrepen, Herk). Zij zijn straatdorpen waar zich de bewoning concentreert, evenals aan de steenweg Tongeren-Hasselt. De bewoning klimt waarschijnlijk op tot de Romeinse periode. De antieke weg Bilzen-Waremme loopt door het gebied. Kolmont en Overrepen behoorden reeds in de 12de eeuw tot het domein van de graven van Loon. In Kolmont bevond zich een burcht die deel uitmaakte van de versterkingen opgericht ter verdediging van de grenzen van het graafschap Loon. De burchtruïnes zijn zichtbaar temidden van het loofbos waarmee de hoge burchtheuvel begroeid is. De heuvel is deels kunstmatig aangelegd. De basis is omgeven door een aarden wal en grachten. Een pad, de dwingel, vertrekt aan de westzijde van de heuvel en loopt in een bocht over de zuidelijke en oostelijke flank naar de noordelijke ingang. De versterking bestond uit twee delen: een ruime binnenplaats (het neerhof) met in de ommuring een vierkante toren, en de eigenlijke burchthoogte met de donjon. Daartussen bevonden zich aanhankelijkheden en een vierkante woontoren. Hiervan zijn slechts fragmenten bewaard. Aan de voet van de burchtheuvel, in de vallei van de Fonteinbeek, is in westelijke richting het kasteel van Kolmont zichtbaar. Dit neobarok gebouw van eind 19de eeuw, is gelegen in een ruim park in landschapsstijl met vijver en fontein. Het site van het kasteel biedt een bijzonder zicht op het landschap. Verder westwaarts vloeien Fonteinbeek en Mombeek samen en ligt het gebied de Herkwinning, genoemd naar de mooie hoewel nu vervallen vierkanthoeve waarvan de oorsprong teruggaat tot de 12de eeuw. De Herkwinning was een belangrijke, voorheen gesloten hoeve, gelegen in het laag, moerassig brongebied van de Mombeek. Het huidige complex bezit een gotische, 16de eeuwse kern en bestaat uit bakstenen gebouwen onder zadeldaken rond een rechthoekig, gekasseid erf, bereikbaar via een gekasseide oprit en een poortgebouw. Door de ruilverkaveling Kolmont werd het gebied heringericht. Poelen en een grote plas werden aangelegd. Natte hooilanden, struwelen, boomgaarden en hellingbosjes werden behouden, heraangelegd of uitgebreid. In de omgeving komen dassenburchten voor. Op een nabij gelegen picknickplaats kan je even verpozen en genieten van de rust. Ten oosten van Kolmont ligt het kasteel van Rooi dat in kern waarschijnlijk dateert uit de 14de eeuw. Het bestaat uit U-vormig gegroepeerde witgekalkte bakstenen gebouwen met aansluitende, 17de eeuwse gesloten hoeve en ten zuidwesten een grote vijver. Een dreef verbindt de binnenplaats met de Hasseltsesteenweg, gelegen ten westen en aangelegd in 1741. De hoevegebouwen zijn gegroepeerd rond een rechthoekig, gekasseid erf. De voormalige spoorweg Sint-Truiden - Tongeren begrenst het gebied in het zuiden. De sporen werden in 1970-71 opgebroken maar de bedding is nog zichtbaar en vormt een groen, lineair element in het landschap. Hij wordt deels als fietspad gebruikt. Vermeldenswaard is het gerestaureerde stationnetje van Piringen. Het gebied wordt op esthetisch en recreatief vlak als erg waardevol beschouwd. Daarvoor zorgen de talrijke mooie panorama’s, de historische elementen, de afwisseling tussen open en gesloten zichten en de rust van het gebied. Fiets- en wandelroutes zijn er uitgestippeld.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶