| Ankerplaats ID: | A10048 |
|---|
De ankerplaats ‘Vallei van de Kleine Kaliebeek’ is gelegen op grondgebied van de gemeenten Turnhout en Kasterlee in de Centrale Antwerpse Kempen. De begrenzing van dit landschap wordt gevormd door Zevendonk in het noorden, Kleine Winkel en Lage Rielen in het oosten en zuidoosten, door het Jeugdcentrum Hoge Rielen in het zuiden en door Leiseinde in het westen. De valleien van de Kleine Kaliebeek en de Roeikensloop vormen, samen met de hoger gelegen ontginningen, een bijzonder goed bewaard relict van het oude Kempische cultuurlandschap. Op de historische kaart van Ferraris (1777) herkennen we de ankerplaats als aaneengesloten beemdengebeid en moeras langsheen de Grote en Kleine Kaliebeek en de Roeikensloop. Klein Winkel betrof op dat moment een kleine landbouwnederzetting met weilanden en akkers. De westelijke rand van de ankerplaats was heide, met tussenin enkele kleinere bospercelen. Bijna een eeuw later (Vandermaelen, 1854) is de situatie nog zeer gelijkaardig. Centraal overwegen natte weilanden en moeras; langs de randen wisselen heide en bos af. Enkel ter hoogte van Winkel komen akkers voor. Talrijke kleine landschapselementen en plaggenbodems verwijzen vandaag naar dit vroegere landbouwgebruik van de hoger gelegen gronden. Daarnaast is een aanzienlijk gedeelte van het ook nu nog onverharde wegenpatroon sinds het midden van de 19de eeuw bewaard gebleven. Op de kaarten van het MGI uit het begin van de 20ste eeuw (weergave situatie in 1909) zien we een grote verandering optreden. In de 19de eeuw was de vallei van de Kleine Kaliebeek en de Roeikensloop immers een belangrijk turfwin- en ijzerertsontginningsgebied. De huidige langwerpige perceelstructuur van het centrale gedeelte van de ankerplaats is het resultaat van deze ontginningen. Hoewel de structuur, topografie en typische kenmerken en elementen van dit landschap nog zeer sterk de grondgebruikgeschiedenis die zich hier gedurende de laatste eeuwen heeft afgespeeld, weerspiegelen, kunnen we toch niet spreken van een historisch stabiel landschapspatroon.Sinds het begin van de 20ste eeuw, heeft het gebied onder antropogene invloed, toch nog een aantal belangrijke wijzigingen ondergaan. Talrijke visvijvers -ontstaan uit de vroegere winningputten- en weekendverblijven zijn hiervan het bewijs. Zij zijn vanuit cultuurhistorisch en landschappelijk oogpunt dan ook knelpunten in dit verder gaaf bewaarde Kempisch valleigebied. De vallei van de Kaliebeek vormt een lokale depressie en fungeert daardoor lokaal als putgebied voor grondwaterstromingen vanuit nabijgelegen hogere gronden; dit kan aanleiding geven tot waardevolle kwelsituaties in de vallei.Talrijke kleine landschapselementen en een uitgesproken microreliëf brengen diversiteit in de vegetatieve opbouw van dit landschap en resulteren in een rijke plantengroei. Deze diversiteit van het landschap weerspiegelt zich ook in een gevarieerde avifauna. Het landschapsbeeld en de esthetische waarde van deze ankerplaats wordt bepaald door de kleinschaligheid en diversiteit en vormt een scherp contrast met het omgevende intensieve landbouwgebied. De mozaïek van ruigten, broekbos, extensieve weilandjes, e.d., doorweven met houtwallen, bomenrijen, waterlopen en een grotendeels onverhard wegennet geeft ontstaan aan een visueel aantrekkelijk landschappelijk geheel.Ter hoogte van Kleine Winkel wordt de overgang van plaggencomplexen naar valleigronden geaccentueerd door taluds en een zandweg met opgaande begroeiing. Als geheel betreft het een halfopen landschap, waarin de grote landschappelijke structuren nog zeer goed herkenbaar zijn en waarvan ook de invulling aansluit bij de hoofdstructuur.
De vallei van de Kaliebeek vormt een lokale depressie en fungeert daardoor lokaal als putgebied voor grondwaterstromingen vanuit nabijgelegen hogere gronden; dit kan aanleiding geven tot waardevolle kwelsituaties in de vallei.Talrijke kleine landschapselementen en een uitgesproken microreliëf brengen diversiteit in de vegetatieve opbouw van dit landschap en resulteren in een rijke plantengroei. Deze diversiteit van het landschap weerspiegelt zich ook in een gevarieerde avifauna.
De valleien van de Kleine Kaliebeek en de Roeikensloop vormen, samen met de hoger gelegen ontginningen, een bijzonder goed bewaard relict van het oude Kempische cultuurlandschap. De langwerpige perceelstructuur van het centrale gedeelte van de ankerplaats is het resultaat van ijzerertsontginningen in de 19de eeuw. Talrijke kleine landschapselementen, alsook het onverharde wegenpatroon hebben eveneens reeds een lange geschiedenis achter zich. Plaggenbodems verwijzen naar het vroegere landbouwgebruik van de hoger gelegen gronden.
De esthetische waarde van dit halfopen landschap in de vallei van de Kaliebeek wordt bepaald door de kleinschaligheid en diversiteit. De mozaïek van ruigten, broekbos, extensieve weilandjes, e.d., doorweven met houtwallen, bomenrijen, waterlopen en een grotendeels onverhard wegennet geeft ontstaan aan een visueel aantrekkelijk landschappelijk geheel.
De vallei van de Kleine Kaliebeek en de Roeikensloop was eertijds een belangrijk turfwin- en ijzerertsontginningsgebied.
Het landschapsbeeld van deze ankerplaats wordt bepaald door de kleinschaligheid en diversiteit en vormt een scherp contrast met het omgevende intensieve landbouwgebied. Ter hoogte van Kleine Winkel wordt de overgang van plaggencomplexen naar valleigronden geaccentueerd door taluds en een zandweg met opgaande begroeiing. Als geheel betreft het een halfopen landschap, waarin de grote landschappelijke structuren nog zeer goed herkenbaar zijn en waarvan ook de invulling aansluit bij de hoofdstructuur.
Grote Kaliebeek, Kleine Kaliebeek, Roeikensloop, Echelsgracht
heiderelicten
Een knelpunt dat zeker moet worden vermeld is de intensieve recreatie. Vooral de aanwezigheid van weekendverblijven en de omvorming van turfwinputten naar visvijvers heeft een storende invloed op het landschap.