Duinbossen tussen Oostende en Wenduine met Concessie De Haan

Ankerplaats ID:A30052

Omschrijving

Deze ankerplaats bevat het strand en de duinen van Oostende tot ten westen van Wenduine. Ze wordt in het zuiden begrensd door de N317 en de N34 van Wenduine naar Oostende. Op het strand tussen Oostende en het golfterrein van De Haan staan talrijke golfbrekers die de openheid van het strand belemmeren en het visueel-ruimtelijk compartimenteren. Tussen De Haan en Wenduine biedt het strand zonder kustverdedigingswerken een veel natuurlijker aanblik wat vergezichten langs het strand mogelijk maakt. Het strand in de ankerplaats is eerder smal ten gevolge van natuurlijke processen. Aansluitend op het strand heeft men een smalle zeereep die een aaneengesloten zandrug vormt zonder grote windgeulen en met lokaal enkele hoge toppen. De overgang tussen strand en zeereepduinen gebeurt soms door een talud, een zgn. duinklif. Achter de zeereep liggen nog resten van paraboolduinen die ontstaan zijn tijdens de 14e-16e eeuw. Door kusterosie zijn deze al gedeeltelijk verdwenen. Ten oosten van de dorpskern van Bredene ter hoogte van de OLV-Ter-Duinen kapel ligt achter huidige zeereep een parallelle duinrug die ofwel een fossiele zeereep ofwel een restant van een paraboolduin is. Dit duinencomplex is ontstaan tegen een stelsel van zeewerende dijken die nauwelijks meer zichtbaar zijn. Door hun recent ontstaan zijn ze nog zeer kalkhoudend wat een specifieke begroeiing met zich meebrengt. De begroeiing van de duinen vertoont een gradueel verschil van west naar oost. Ter hoogte van Oostende en Bredene treft men vooral kalkgraslanden, actieve duinmigratie zonder begroeiing, en struweel aan. Op de zeereep is de vegetatie beperkt; meer landinwaarts komt eerst grasland en dan struweel voor. Vanaf De Haan tot Wenduine zijn grote delen bebost doorspekt met stukken struweel en grasland. Het betreft loof-, naald- en gemengde bossen die aangeplant zijn. Ten westen van De Haan ligt een golfterrein in de duinen. Ter hoogte van “Zandpanne” (ten oosten van De Haan) liggen waarschijnlijk restanten van duinakkers die later ook als weiland werden gebruikt. De rechthoekige percelering en de knotbomenrijen en houtkanten zijn bewaard gebleven; de voormalige akkers zijn niet meer in gebruik en hebben een verruigde vegetatie met struweelbegroeiing. Deze duinengordel biedt een biotoop voor een rijkdom aan fauna, met een groot belang voor de avifauna. In 1889 werd een toenmalig duinengebied tussen de tramlijn en de zee in concessie gegeven aan de NV Le Coq-sur-mer om er een badplaats uit te bouwen. Via het Concessie-contract legde men een uniforme stijl op aan de bouwheren met inbegrip van een verplichte groenaanleg. In het begin van de 20e eeuw werd de concessie uitgebreid over een grotere oppervlakte. Uiteindelijk heeft dit geleid tot kleinschalige villabouw met een speels dakenspel. De groter gebouwen (hotels, homes, …) concentreren zich rond de as van het tramstation, de mini-golf en de Leopoldstraat. Ze vertonen stijlkenmerken van de Jugendstill, art-déco, en de Normandische stijl. Sinds 1979 is de concessie afgelopen en dient men erover te waken dat het oorspronkelijk karakter en het volume van de gebouwen behouden blijft. Het is immers de enige badplaats langs de Belgische kust waar hoogbouw nog bijna afwezig is. Het fort Napoleon, nabij Oostende, werd tussen 1810 en 1812 gebouwd in opdracht van keizer Napoleon Bonaparte én is één van de weinige die bewaard gebleven zijn. Het is een vijfhoekig bakstenen gebouw rond een binnenkoer, dat volledig omgeven wordt door een parallelle schoormuur. Op de verschillende verdiepingen bevinden zich kazematten en schietgaten. Het fort is bij Oostende gelegen dat gedurende talrijke conflicten een strategische rol speelde. Ten noorden ervan ligt de Spinoladijk. Vlakbij liggen nog twee bunkersites die tijdens de beide wereldoorlogen hebben gediend. Het fort is recent gerestaureerd en kreeg een socio-culturele bestemming. Ten westen van het fort staat de radartoren waar de ankerplaats eindigt met het Oosterstaketsel ter hoogte van de havengeul van Oostende. Deze toren vormt door zijn hoogte en het opvallende kleur van het dak een blikvanger en oriënteringspunt voor de omgeving. Het Zeepreventorium ten westen van De Haan werd gebouwd tussen 1923 en 1924 als een verblijfplaats voor kinderen met tuberculose. De zeelucht die zuiverder is dan de stadslucht, was gunstig voor het genezingsproces. Stelselmatig werd het centrum uitgebreid met andere paviljoenen. Tijdens WOII werd het gebruikt als militair hospitaal en werden in de buurt enkele bunkers gebouwd waarvan nog resten aanwezig zijn.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

De graduele overgang van strand naar duinen is gaaf en natuurlijk waarbij sommige duinen restanten vormen van vroegere duinenlandschappen. De diverse reliëfs- en vochtigheidsgradiënten zorgen voor een diverse en rijke flora die naar uitzicht gradueel verandert van oost (duinbos) naar west (duinstruweel en duingraslanden). De lang gerekte duinengordel vormt voor talrijke fauna een ideaal biotoop.

Historische waarde

In 1889 werd het duinengebied De Haan in concessie gegeven met de bedoeling er een badplaats uit te bouwen, dit met strenge voorschriften. De grotere gebouwen hebben verwijzingen naar Jugendstill, art-déco en Normandische stijl. Ten oosten van De Haan heeft men duinbos aangeplant. De duinakkers getuigen van de ontginning van de duinen als akkerland en vormen door hun goed herkenbare structuur een kunstmatig element binnen het natuurlijke duinmilieu. Het Fort Napoleon vormt belangrijk bouwkundig en militiar erfgoed als één van de weinige bewaarde forten uit het begin van de 19e eeuw én door zijn ligging nabij Oostende dat in vele conflicten een strategische rol had.

Esthetische waarde

Het grillige duinreliëf geeft samen met de veranderende openheid, te wijten aan verschillende begroeiing, de duinen een hoge esthetische waarde waarbij de gave overgang strand-duin een meerwaarde krijgt. Vooral de hoge graad van natuurlijkheid en de uitgestrekte presentatie langs de Koninklijke Baan verdoezelen de kwetsbaarheid van deze smalle duinengordel. De kleinschalige villabouw in eenvormige bouwstijl en de vele beplanting maken van De Haan een bouwkundig geheel met een eigen karakter in een groene woonomgeving. De grotere gebouwen hebben verwijzingen naar Jugendstill, art-déco en Normandische stijl. De Haan is uniek in België dankzij de weinige hoogbouw.

Ruimtelijk-structurerende waarde

De duingordel vormt een visuele barrière tussen het strand en de bebouwing (tenzij De Haan) achter en in de rest van het duinfront. De radartoren in Oostende en het zeepreventorium vormen door hun hoogte en de kleur bakens langs de kust.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • talud

overgang strand-duin (duinklif)

Macroreliëf:
  • kustduin
  • markante terreinovergang

strand - duinklif - duinen

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Bouwkundig erfgoed:
  • (heren)woning
  • huis
  • villa

Concessie De Haan met gelijkvormige villabouw

Militair erfgoed:
  • fort
  • bunker

fort Napoleon; talrijke bunkersites in duinen

Andere:

Elementen van transport en infrastructuur

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • dijk

duinen tegen zeewerende dijken ontstaan

Elementen en patronen van landgebruik

Lijnvormige elementen:
  • houtwal
  • hagen
  • knotbomenrij

in duinakkers

Bos:
  • naald
  • loof
  • struweel

graslanden

Opmerkingen en knelpunten

De geomorfologische en ecologische kenmerken van het duinengebied dient gerespecteerd en behouden te blijven vanwege hun waarde en vanwege de beperkte breedte van de duinengordel die ze kwetsbaar maakt. Bijkomende bebouwing of uitbreiding van bestaande gebouwen dient vermeden te worden om het duinenlandshcap niet verder aan te tasten. De recreatieve druk op dit smalle duinenfront is behoorlijk hoog en dient beperkt teneinde de ecologische en geomorfologische waarde te respecteren. Verdere versnijding van de duinen en het strand is ook te vermijden. Ter hoogte vanhet voormalig militair hospital bevindt zihc een storend flatgebouw midden in de zeereepduinen, dat op termijn beter zou verdwijnen.