Zwaanhoek

Ankerplaats ID:A30066

Landschap

Omschrijving

Deze ankerplaats ligt ten oosten van de weg tussen Zandvoorde (gem. Oostende) en Oudenburg (gem. Oudenburg), ten westen van het kanaal Plassendale – Nieuwpoort en ten zuiden van de spoorlijn Oostende-Brugge. De ondergrond bestaat uit oude kleiplaatgronden en zandige sedimenten langs de weg Zandvoorde-Oudenburg. De kleiplaatgronden liggen lager dan de zandige kreekgronden door de ongelijkmatige inklinking. Daardoor kennen ze ook nattere bodemcondities wat zich vertaalt in een historisch permanent graslandgebruik. Sommige percelen zijn bovendien ontveend met uiterst natte omstandigheden tot gevolg. De graslanden vertonen opvallend microreliëf en afwateringslanen. Hun grillig grachten- en/of perceleringspatroon wordt geaccentueerd door rietvegetatie en verspreid een eenzame knotboom of struik. De meeste grachten wateren af via het Zwaanhoekgeleed en het oude Poldergeleed dat de ankerplaats van zuid naar noord doorsnijdt. Het gebied heeft dus een uitgesproken open karakter. De vochtige omstandigheden en de begrazing of hooilandbeheer zorgen voor een gevarieerde vochtminnende flora die zeer soortenrijk is ten noorden van de autoweg Oostende-Brugge. Tegelijk bieden de graslanden een rust-,foerageer-en broedplaats voor talrijke avifauna door hun waterrijke omgeving. Op de zandige afzettingen aan de rand van de ankerplaats liggen eerder akkerlanden en bebouwing. De bebouwing bestaat uit kleine, lage en meestal gave hoeves (enkele zeer gave langs het kanaal Plassendale-Nieuwpoort). In het noordwesten ter hoogte van de afrit van de autoweg nabij Zandvoorde staat een grotere, zeer goed bewaarde hoeve bestaande uit enkele losse gebouwen . In het noordwesten vormen de restanten van de antitankgracht uit WOII de grens van de ankerplaats. Die bestaan uit een gracht, die gedeeltelijk verland is, een talud erachter en enkele bijhorende bunkers. Verspreid in het gebied komen nog enkele lagere bunkers voor.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

De oude polderafzettingen vormen het fysisch kader voor het landgebruik en de openheidsgraad van het landschap. Het gebied herbergt een rijke flora en (avi)fauna in het aaneengesloten graslandcomplex dankzij de natte omstandigheden.

Historische waarde

Deze polder heeft een grote historische waarde door het historisch permanent graslandgebruik, door zijn goed bewaard microreliëf en door het grillige percelerings- en grachtenpatroon. Enkele hoeves vomen waardevol bouwkundig erfgoed door hun gaafheid en door hun historische relatie met het landschap.

Esthetische waarde

Het graslandcomplex heeft grote esthetische waarde door zijn grillige en kleinschalige grachten- en perceleringspatroon dat geaccentueerd wordt door rietvegetatie, door de openheid, en door de uitgestrektheid van deze graslanden. Het verschil in landgebruik en openheid tussen het graslandcomplex op de oude kleiplaatgronden en de bebouwing op de zandige geulafzetting, accentueert visueel de bodemkundige gesteldheid.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Deze ankerplaats vormt een grote open ruimte tussen bebouwing en wegen.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf

Hydrografische Elementen:

poldergeleed, Zwaanhoekgeleed

Moerassige gronden:
  • rietland

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve

hoeve nabij Zandvoorde; kleinere hoeves

Militair erfgoed:
  • bunker
  • verdedingingslinie

zgn. antitankgracht

Elementen van transport en infrastructuur

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

grachten en poldergeleed

Elementen en patronen van landgebruik

Kunstmatige waters:
  • poel

veedrinkpoelen

Topografie:
  • onregelmatig
Historisch stabiel landgebruik:
  • permanent grasland
Bijzondere waterhuishouding:
  • polder

Opmerkingen en knelpunten

In het noorden wordt de ankerplaats doorsneden door de autoweg van Brugge naar Oostende die op een talud ligt. Door het open landschap vormt hij een visuele versnijding van de open ruimte en belemmert hij de doorkijk. In het noordwesten verhoogt men de terreinen voor de uitbreiding van de industrie bij de Oostendse haven. Men zal het bedrijventerrein moeten bufferen om de esthetische waarde niet aan te tasten. Vanuit Zandvoorde en Oudenburg bedreigt de oprukkende lintbebouwing het open graslandgebied en dreigt de open ruimte verbinding met ankerplaats Zoute Kreek - Keignaert bebouwd te worden. Dus de open ruimte van het gehele gebied wordt sterk bedreigd door bijkomende bebouwing uit verschillende kanten. De hoogspanningsleiding wordt als storend ervaren in dit open landschap.