Hertberg

Ankerplaats ID:A10070

Omschrijving

De ankerplaats ‘Hertberg’ is legen op grondgebied van de gemeenten Herselt en Laakdal en vormt de overgang tussen de vallei van de Grote Nete en de eerste hellingen van het Hageland. De begrenzing van dit landschap wordt gevormd door het gehucht Bergom in het noorden, de Varendonkse Baan in het oosten, de bewoning van Herselt-Blauwberg in het zuiden en Herstelt in het westen. Reeds in de 18de eeuw (Ferraris, 1777) werd het gebied van Hertberg gekenmerkt door uitgestrekt bos, het ‘Cuytehoevebosch’, doch hier en daar onderbroken door kleine restanten heide en enkele vijvers. Langs de randen herkennen we overwegend akkers en enkele weilanden. Bijna een eeuw later (Vandermaelen, 1854) is de situatie zo goed als ongewijzigd; een groot boscomplex met enkele heiderestanten. Wel lijken enkele van de vijvers verdwenen. En ook vandaag wordt dit landschap gedomineerd door bos. Er kan dan ook worden gesteld dat de vegetatiestructuren gedurende de laatste eeuwen vrijwel ongewijzigd zijn gebleven. Toch heeft de mens gedurende de laatste 200 jaar door haar activiteiten het uitzicht van het bos wezenlijk veranderd. Zo werd bijvoorbeeld tijdens WOII een aanzienlijk deel van het oorspronkelijke bos ontgonnen door de Duitse bezetter, waardoor een heraanplanting in de 2de helft van de 20ste eeuw noodzakelijk was. Hoewel Hertberg en omgeving sinds lang wordt gekarakteriseerd door bos, treft men hier dus geen ‘historisch stabiel’ bos aan. Ter hoogte van de kruising van het Wezelsbaantje en het Veerlepad is er vandaag een vijvertje, de ‘Rode Vis’, dat ook reeds bij Ferraris -doch groter- herkenbaar is. De in de noordelijke rand gelegen ‘Denneboshoeve’ klimt op tot de 18de eeuw, doch werd herhaaldelijk aangepast en ter hoogte van Kipdorp staat nog een typische dorpswoning in leem- en vakwerk uit 1947. De wetenschappelijke waarde van dit bosrijke gebied wordt in belangrijke mate bepaald door de geomorfologische kenmerken: Hertberg (30m) en de Steenheuvels (27,5m) zijn tertiaire heuvels. Als groot, aaneengesloten bosgebied, gelegen op de overgang tussen de vallei van de Grote Nete en de eerste hellingen van het Hageland, is het bovendien deel van een cluster van waardevolle landschappen. Het landschap van ‘Hertberg’ betreft dus een mooi aaneengesloten bosgebied, waarbinnen het macroreliëf, met de heuvels ‘Herberg’ en ‘Steenheuvels’, zorgt voor afwisseling. Vooral de uitgestrektheid van dit landschap draagt in belangrijke mate bij tot de belevingswaarde. Knelpunten in deze ankerplaats zijn de verspreid voorkomende atypische bewoning en recreatieve infrastructuur, die vooral visueel een storende invloed hebben op het geheel.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

De wetenschappelijke waarde van dit bosrijke gebied wordt in belangrijke mate bepaald door de geomorfologische kenmerken. Hertberg (30m) en de Steenheuvels (27,5m) zijn tertiaire heuvels. Als groot, aaneengesloten bosgebied, gelegen op de overgang tussen de vallei van de Grote Nete en de eerste hellingen van het Hageland, is het bovendien deel van een cluster van waardevolle landschappen.

Historische waarde

Reeds in de 18de eeuw (Ferraris, 1777) werd het gebied van Hertberg gekenmerkt door uitgestrekt bos, het ‘Cuytehoevebosch’, langs de randen omgeven door akkers. En ook nu komt hier nog steeds bos voor, zodat kan worden gesteld dat de vegetatiestructuren gedurende de laatste eeuwen vrijwel ongewijzigd zijn gebleven. Ter hoogte van de kruising van het Wezelsbaantje en het Veerlepad is er vandaag een vijvertje dat ook reeds bij Ferraris -doch groter- herkenbaar is. De in de noordelijke rand gelegen ‘Denneboshoeve’ klimt op tot de 18de eeuw, doch werd herhaaldelijk aangepast en ter hoogte van Kipdorp staat nog een typische dorpswoning in leem- en vakwerk uit 1947.

Esthetische waarde

Het landschap van ‘Hertberg’ betreft een mooi aaneengesloten bosgebied, waarbinnen het macroreliëf en enkele dreven zorgen voor afwisseling. Het is vooral de uitgestrektheid die de belevingswaarde van dit boscomplex bepaalt.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Belangrijke elementen met betrekking tot de ruimtelijk-structurerende waarde van deze ankerplaats, zijn de tertiaire heuvels ‘Hertberg’ en ‘Steenheuvels’, alsook de paden en grachten. Gelegen tussen Domein de Merode en de vallei van de Grote Nete in het noorden en ‘De Langdonken’ in het zuidwesten en de Abdij van Averbode in het zuidoosten, is ‘Hertberg’ onderdeel van een cluster van waardevolle landschap in het uiterste zuiden van de provincie Antwerpen.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
  • talud
Macroreliëf:
  • macroreliëf
  • heuvel

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Bouwkundig erfgoed:
  • (heren)woning

dorpswoning in leem

Kerkelijk erfgoed:
  • kapel

Elementen van transport en infrastructuur

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
Lijnvormige elementen:
  • dreef
Bos:
  • naald
  • loof
  • hooghout

Opmerkingen en knelpunten

Knelpunten in dit landschap zijn de verspreid voorkomende atypische bewoning en recreatieve infrastructuur.