Nationale Plantentuin van Meise¶

Omschrijving¶

Het domein is gelegen ten noorden van Brussel, tussen de ankerplaatsen van Amelgem en de Maalbeek ten westen van Grimbergen. Centraal loopt de Meise-Molenbeek, in het zuidelijk deel liggen meerdere bronnen en aan de rand van het park liggen enkele kapelletjes. Het kasteel van Bouchout is een middeleeuws waterslot, waarvan de eerste vermeldingen teruggaan tot de 12de eeuw. Een dominerend element is de donjon die omstreeks 1300 gebouwd werd en een uitgesproken militair karakter had, dit in tegenstelling tot andere, jongere woontorens in de streek die duidelijk op een verhoogd wooncomfortberekend waren. Volgens oude teksten zou het slot ooit door vijf grachten omgeven geweest zijn. Het geheel werd in het begin van de 17de eeuw verbouwd tot een gesloten vijfhoekig waterslot. In 1830 komt het in handen van graaf Amédée de Beauffort, de eerste voorzitter van de Koninklijke commissie voor Monumenten en Landschappen, die vanaf 1832 door architect T.F. Suys ingrijpende verbouwingen laat uitvoeren. Hierbij werd het gesloten complex aan de zuidkant geopend: hiervoor werden de poort en de flankerende vleugels afgebroken en de vijvers aan die zijde gedempt. Het geheel werd door architect Suys in een romantische neogotische stijl herdacht. Rond het kasteel werd een Engels landschapspark met vijvers aangelegd. Na de brand in het kasteel van Tervuren kocht koning Leopold II het domein aan en van 1879 tot 1927 diende het als verblijfplaats voor keizerin Charlotte. In 1882 verwierf hij van baron Edm. D’Hoogvorst het aanpalende domein, 143 ha groot, waarvan 82 ha afgesloten. Het hierin gelegen kasteel van Meise brandde in 1945 af. Het totale domein is nu 200 ha groot. De Nationale Plantentuin was oorspronkelijk gevestigd - in de nog steeds bestaan de en gerestaureerde gebouwen - nabij het Brusselse Noordstation. Door de aanleg van de Noord-Zuidverbinding werd het domein aanzienlijk ingekrompen, waardoor naar een andere vestigingsplaats diende uitgekeken te worden. In 1938 kocht de Belgische Staat de eerder vermelde domeinen te Meise, tesamen met nog enkele aanpalende percelen, om de nieuwe Rijksplantentuin daar te vestigen. Vanaf de aanvang werd vooropgesteld dat het historische kasteel van Bouchout en de grote lijnen van de parkaanleg zouden behouden blijven. Het kasteel zou een museumfunctie krijgen. Het groots opgevat plantenpaleis en de serren beslaan een oppervlakte van ongeveer 1 ha. De eerste ontwerp werd door M. Roekens reeds getekend in 1913, toen nog de mogelijkheid onderzocht werd om de Plantentuin over te brengen naar Woluwe of Tervuren. De uitvoering van het project zou nog 25 jaar op zich laten wachten totdat onder impuls van directeur prof. Walter Robyns de plannen te Meise vorm kregen. Architect M. Cole werd belast werd het uittekenen van een nieuw ontwerp. Het nieuwe plantenpaleis werd op 15 april 1958 plechtig ingehuldigd. De Nationale Plantentuin van Meise bezit heden een rijke botanische verzameling. Vlak bij de ingang van het domein werd het herbariumgebouw opgericht tesamen met een nieuwe verwarmingsinstallatie. In het noordelijk deel van het park ligt nog de 18de-eeuwse oranjerie, die als cafetaria-restaurant ingericht werd. Vlakbij sluit het park aan bij het dorpscentrum van Meise met de laatgotische, vooral uit de 16de en 17de eeuw daterende Sint-Martinuskerk, die gebouwd werd op een helling, tesamen met een ommuurd kerkhof.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶