Merodese Bossen

Ankerplaats ID:A10051

Omschrijving

De ankerplaats ‘Merodese Bossen’ is gelegen in de gemeenten Herenthout en Bevel, net ten noorden van de vallei van de Grote Nete in de Zuiderkempen. De begrenzing wordt gevormd door de Nijlense Steenweg in het noorden, het centrum van Herenthout in het oosten, de Bevelse Steenweg in het zuiden en de ankerplaats ‘Kruiskensberg’ in het westen. Bij Ferraris (1777) herkennen we het gebied van de Merodese bossen als heide met enkele delen onbegaanbaar moeras. Bijna een eeuw later (Vandermaelen, 1854) is dat open heidegebied volledig ontgonnen en is er een sterk bebost landschap voor in de plaats gekomen. Deze dichte bebossing zal het landschap tot op vandaag blijven domineren. De talrijke dreven die het gebied doorkruisen zijn van latere datum, doch reeds herkenbaar op de kaarten van het MGI uit het begin van de 20ste eeuw. De huidige structuur van deze ankerplaats is zeer goed herkenbaar in vergelijking tot deze historische situatie en kan dan ook als historisch stabiel worden bestempeld. Ten noorden van het kasteel herinneren heiderelicten, alsook restanten van vroegere vennen ons nog aan de tijd van Ferraris, toen men hier één groot heidegebied had. Kasteel ‘Steyenhof’, gelegen ten westen van de eigenlijke Merodese bossen betreft een neotraditioneel kasteel dat naar verluidt in de kern opklimt tot ongeveer 1850. In 1930 werd het echter vergroot en ingrijpend aangepast. Het wordt omgeven door een beboomd domein, waarin eertijds de Stynenhoeven lagen, die reeds worden vermeld op de kaart van Vandermaelen uit 1854. Het ‘Prinsenhof’ is een oude afspanning uit het einde van de 18de en het begin van de 19de eeuw. De eigenlijke herberg wordt geflankeerd door een schuur en stallen, allen gegroepeerd rond een aarden binnenplaats zodat oorspronkelijk een nagenoeg gesloten complex wordt gevormd. De wetenschappelijke waarde van deze ankerplaats wordt in de eerste plaats bepaald door het oude bomenbestand van bossen en dreven, dat een aanzienlijke dendrologische waarde vertegenwoordigt. Daarnaast biedt het ideale mogelijkheden als habitat voor tal van vogelsoorten. Deze dicht beboste en daarmee landschappelijk volledig gesloten ankerplaats is een opvallend en verrassend element binnen een verder zo goed als open landschap. Indrukwekkend zijn de oude dreven en rijen van boomgroepen die het landschap doorkruisen. Samen met het kasteel ‘Steyenhof’ en omgevend domein, vormt dit boscomplex dan ook een esthetisch aantrekkelijk geheel. Grenzend aan de ankerplaats ‘Kruiskensberg’ en de vallei van de Grote Nete, zijn de Merodese bossen deel van een veel uitgestrekter landschappelijk waardevol gebied. De Merodese bossen zijn vandaag reeds langs noord-, oost- en zuidkant volledig ingesloten door bebouwing en wegeninfrastructuur en hebben daarmee voor een belangrijk gedeelte de relatie met de oorspronkelijk open en landelijke omgeving verloren. Waar die relatie wel mooi bewaard bleef, is langs de westzijde; aantasting hiervan moet dan ook ten stelligste worden vermeden.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

De wetenschappelijke waarde van deze ankerplaats wordt in de eerste plaats bepaald door het oude bomenbestand van bossen en dreven, dat een aanzienlijke dendrologische waarde vertegenwoordigt. Daarnaast biedt het ideale mogelijkheden als habitat voor tal van vogelsoorten.

Historische waarde

De structuur van deze ankerplaats is zeer mooi bewaard gebleven sinds het begin van de 20ste eeuw (cf. MGI, 1909) en kan dan ook terecht historisch stabiel worden genoemd. Kasteel ‘Steyenhof’ betreft een neotraditioneel kasteel dat naar verluidt in de kern opklimt tot ongeveer 1850. De oude afspanning of herberg ‘Prinsenhof’ gaat terug tot eind 18de-, begin 19de eeuw. Verder vinden we langsheen de zuidgrens nog een langgestrekte hoeve met wagenhuis, beiden van ca. 1900.

Esthetische waarde

Als dicht bebost gebied vormen de Merodese bossen een origineel en daarmee verrassend element binnen de verder eerder open omgeving ten noorden van de Grote Nete. Indrukwekkend zijn de oude dreven en rijen van boomgroepen die het landschap doorkruisen. Samen met het kasteel ‘Steyenhof’ en omgevend domein, vormt dit boscomplex dan ook een esthetisch aantrekkelijk geheel.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Deze dicht beboste en daarmee landschappelijk volledig gesloten ankerplaats is een opvallend element binnen een verder zo goed als open landschap. Samen met de ankerplaats ‘Kruiskensberg’, vormen de Merodese bossen een aaneensluitend geheel, grenzend aan vallei van de Grote Nete.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
  • talud
Hydrografische Elementen:
  • waterloop

Gordinneloop

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • park

kasteelpark

Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel

Kasteel ‘Steynehof’ + bijgebouwen

Bouwkundig erfgoed:
  • herberg

Prinsenhof

Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
  • schuur
  • stal
  • wagenhuis

Elementen van transport en infrastructuur

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
Lijnvormige elementen:
  • dreef
Topografie:
  • historisch stabiel
Historisch stabiel landgebruik:
  • heide

heiderelicten

Bos:
  • naald
  • loof
  • broek
  • hooghout
  • struweel

Opmerkingen en knelpunten

Langs noord-, oost- en zuidkant volledig ingesloten door bebouwing, hebben de Merodese bossen voor een belangrijk deel de relatie met hun oorspronkelijk open en landelijke omgeving verloren. Ook te vermelden knelpunt zijn de voetbalvelden in het oosten van de ankerplaats.