Bossuit

Ankerplaats ID:A30051

Omschrijving

Deze ankerplaats ligt rond Bossuit (gem. Avelgem) en strekt zich uit van het kanaal van Bossuit, over het kasteel tot voorbij de Bouvriebeek. Ze ligt rond de monding van het kanaal Kortrijk –Bossuit in de Schelde. Het werd tussen 1857 en 1860 gegraven voor het transport van steenkool naar de omgeving van Kortrijk. Tijdens de jaren zeventig werd een breder kanaal aangelegd in de oorspronkelijke bedding. Ter hoogte van Bossuit bleef het laatste deeltje van het 19e-eeuwse kanaal bewaard samen met de sluizen en het pompgebouw. Omdat het kanaal hoger ligt dan Schelde en Leie, moet (en moest) er een hoogteverschil overbrugd worden. Daarom pompt men water uit de Schelde in het kanaal. Het oorspronkelijke pompgebouw was opgetrokken in bakstenen gemaakt van de ter plaatse uitgegraven klei. Momenteel is het oude pompgebouw een toeristisch centrum. De oude kanaalarm heeft aan beide oevers een hoog talud dat begroeid is met lage bomen en struiken. Het recente kanaal heeft langs het jaagpad een korte bomenrij. Vlakbij de monding staat het hof van Ename. Het is een semi-gesloten vierkantshoeve die aan de rand van de scheldevallei ligt. Aansluitend staan enkele recente landbouwloodsen die afbreuk doen aan de esthetische en historische waarde van deze hoeve. Het kasteel van Bossuit is een (niet volledig) omwald kasteel in neoclassicistische stijl met symmetrische opbouw. Het heeft vier kleine hoektorens. De funderingen bestaan uit overwelfde kelders van een oudere (misschien middeleeuwse) burcht, waarop tijdens de 18e eeuw een nieuw kasteel werd opgetrokken. Met de komst van de nieuwe eigenaar rond 1870 werd het kasteel verbouwd en werden o.a. de hoektorens, een orangerie (in slechte staat), en andere afhankelijkheden (wagenhuis en stallen) bijgebouwd. De gracht voor het kasteel werd deels gedempt en men legde er een pleintje aan. De parkaanleg en de kasteeldreef dateren waarschijnlijk uit dezelfde periode. Aan de straat staat een conciërgewoning. Ten zuiden van het kasteel ligt een boomgaard. Het park is in Engelse landschapsstijl aangelegd met een kronkelend verloop van de grenzen tussen bos en grasland, een “eilandje” van bomen midden het grasveld in het zuidwesten en grillige waterpartijen. Midden de vijver staat een klein eilandje met enkele bomen op wat eveneens typisch is voor de Engelse landschapsstijl. Door de parkaanleg tracht men bepaalde vista’s te creëren naar en vanuit het kasteel en de andere gebouwen van het domein. Rond het park ligt open landbouwland. In het park ontspringen enkele kleinere zijbeken van de Bouvriebeek. Ten noordoosten van het kasteel buiten het park ligt een vierkantshoeve, met aansluitend een hoogstamboomgaard, die waarschijnlijk ook bij het kasteel behoorde en nog gaaf bewaard is. Vlakbij staan evenwel enkele nieuwe loodsen. Ten westen van het kasteelpark loopt de Bouvriebeek die verspreid langs haar loop enkele kleinere loofbosjes heeft. In de uiterste westelijke hoek van de ankerplaats ligt een hoeve met een kleine toegangsdreef. Vlakbij ligt een restant van een walgracht en er zijn nog geen nieuwe gebouwen aanwezig. Deze hoeve heeft een hoge gaafheid, esthetische waarde en misschien wel een historische band met het kasteel.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

In het kasteelpark liggen enkele bronniveau’s voor kleinere zijbeken van de Bouvriebeek.

Historische waarde

De oude kanaalarm, het pompgebouw uit 1860 en de oude sluizen vormen belangrijk industrieel erfgoed rond het vroegere en het huidige kanaal. De verschillende bouwelementen en -lagen van het kasteel reflecteren de bouwgeschiedenis. De bijgebouwen (orangerie, wagenhuis, hoeve, stallingen, …) vormen één geheel met het kasteel en met het park in Engelse landschapsstijl. Het bouwkundig erfgoed is nog gaaf bewaard. Het Hof van Ename vormt door zijn typische ligging (aan de rand van de vallei) en door zijn gaafheid een meerwaarde biedt aan zijn omgeving.

Esthetische waarde

Het gaaf bouwkundig erfgoed in het domein samen met het omgevende park en dreven biedt de omgeving een grote visuel-esthetische waarde waarbij de vista’s zeer belangrijk zijn. Ook de gave hoeves in de omgeving dragen bij aan het gave landelijke karakter van de ankerplaats. De bospercelen langs de Bouvriebeek benadrukken sterk haar loop in het landschap. De begroeiing langs de beide kanalen accentueert visueel hun rechte loop. De overgang van watervegetatie in de oude kanaalarm naar de hogere begroeiing op de taluds, én de kleinere breedte geven het kanaal een hogere esthetische waarde.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Het grote bos (park) rond het kasteel samen met de kleinere bospercelen langs de Bouvriebeek vormen blikvangers in en contrasteren met het open omgevende landbouwland. Het kanaal werkt structurerend als belangrijk lijnelement.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • talud

langs oude kanaalarm

Hydrografische Elementen:
  • rivier
  • beek

Bouvriebeek; monding kanaal in Schelde

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • park

kasteelpark

Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • toren
  • orangerie
  • landgoed
  • muur
  • kasteelgracht

kasteel van Bossuit;

Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
  • stal
  • wagenhuis

stal en wagenhuis bij kasteel; hoeve ten noordoosten van kasteel

Andere:

Elementen van transport en infrastructuur

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • kanaal
  • sluis
  • pompgemaal

oude kanaalarm; voormalig pompgebouw

Elementen en patronen van landgebruik

Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
  • houtkant

struweel langs taluds kanaal; dreef op as kasteel

Kunstmatige waters:
  • vijver

in kasteelpark

Typische landbouwteelten:
  • hoogstam

boomgaard bij kasteel en hoeve

Bos:
  • loof

Opmerkingen en knelpunten

De dorpskern van Bossuit ligt dichtbij het kasteeldomein wat een belemmering vormt voor het zicht erop. Zeker de nabijgelegen wijk dient ingepast te worden in de kasteelomgeving met groen. Verder dient men om de zichten op het kasteeldomein te behouden, bebouwing te vermijden in het landbouwgebied rond het park.