Kasteel van Schiplaken en Steentjesbos

Ankerplaats ID:A20009

Omschrijving

Het kasteel van Schiplaken ligt in Hever (Boortmeerbeek) nabij de grens met Elewijt (Zemst) in de vallei van de Zwarte beek, de Bergbeek en de Keizerikbeek, die beide behoren tot het bekken van de Dijle. Het is een van oudsher bosrijk gebied. Daarvan getuigen nog Schiplakenbos en Steentjesbos. Het zijn gemengde loof- en naaldhoutbossen met enkele mooie dreven. In het noordelijk deel van het gebied liggen nog het landhuis Het Lant en het domein Gottendijs. Het kasteel van Schiplaken is een oud middeleeuwse burchtsite met kenmerkend hooghof en neerhof. Het 18de-eeuwse neoclassicistische kasteel werd in 1914 door de Duitsers in brand gestoken, na de oorlog werd het in de oorspronkelijke stijl herbouwd. De in losse U-vorm opgestelde dienstgebouwen dateren uit de 18de en 19de eeuw. In de nabijheid liggen een half ommuurde moestuin en orangerie. Restanten van de oorspronkelijke motte zijn nog herkenbaar aanwezig. De landschappelijke tuin met lineaire elementen, vertoont nog weinig kenmerken van de vroegere aanleg: trechtervormige zuidwaartse vista geeft een breed uitzicht op het kasteel. De zevenster is niet meer in het huidige patroon van de naburige bospercelen te herkennen. De slotgracht rond het neerhof is nog grotendeels aanwezig, de gracht rond het kasteel zelf is gedempt. Een grote ijskelder is in het domein gelegen. In het domein Gottendijs, nabij de kern van Schiplaken, vinden we overblijfselen van een hof van plaisantie uit het begin van de 17de eeuw, met twee neerhoven en tuinen, omringd door rechthoekige slotgrachten. Het ensemble werd afgebroken in 1833, behalve enkele hoevegebouwen en een brug met een poortgebouw uit de 18de eeuw, waarvan de poort in 1990 instortte. Het domein werd gebruikt als boerderij en jachtpaviljoen tussen 1833 en 1950. Rond 1880 werden er twee pittoreske folly’s gebouwd. Het patroon van de slotgrachten bestaat nog grotendeels.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

Zowel het kasteeldomein van Schiplaken als het aanpalende Steentjesbos herbergen talrijke oude soms zeldzame bomen en interessante vegetaties.

Historische waarde

Het gaat om een landschappelijk aangelegd domein, waarin echter nog duidelijk de middeleeuwse hooghof-neerhof-structuur herkenbaar is (grachten, grondplan van de gebouwen). Het huidige kasteel is een heropgebouwde versie na de brand van 1914. De monumentale ijskelder, de oranjerie en de ommuurde moestuin, die nog in gereduceerde vorm bewaard bleef, geven een idee van de 19de-eeuwse leefcultuur.

Esthetische waarde

Eén groot landschappelijk geheel gevormd door een kasteelpark met boeiende gezichten, en het daarbij aansluitende Steentjesbos.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
Hydrografische Elementen:
  • waterloop
  • beek
  • vallei

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • park
  • hof
Nederzettingspatronen:
  • nederzettingspatroon
Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • orangerie
  • landgoed
  • muur
  • ijskelder
  • kasteelgracht
Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
  • schuur
  • stal
Militair erfgoed:
  • motte

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • weg
  • pad
Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
Kunstmatige waters:
  • vijver
Bos:
  • naald
  • loof

Opmerkingen en knelpunten

Enkele verspreide hoeven, verspreide bebouwing ten noorden van het Steentjesbos.