Heverleebos -Zoet Water - Meerdaal- en Mollendaalbos¶

Omschrijving¶

Het complex Heverleebos-Meerdaalwoud strekt zich uit ten zuiden van Leuven vanaf Heverlee tot aan de grens met Waals-Brabant. Dit grote boscomplex was eertijds het bezit van de hertogen van Arenberg, na Wereldoorlog I werden deze goederen verbeurd verklaard en aangeslagen. Als gevolg hiervan kwamen deze uitgestrekte bospartijen in het bezit van de Belgische Staat. Het bos sluit aan op het Arenbergkasteel te Heverlee. Archeologische vondsten uit het Neolithicum en de Romeinse periode werden geregistreerd. Het is een “permanent” bosgebied van meer dan 3000 ha met eengrote diversiteit van fauna en flora. Het leemplateau, waarop de bossen staan, wordt ter hoogte van ‘t Zoet Water versneden door de Molenbeek-Vaalbeek. De tertiaire ondergrond dagzoomt op verschillende plaatsen van het plateau. Het alluvium van ‘t Zoet Water is van Holocene oorsprong, het zijn recente afzettingen van overstromingen van de Dijle. Hierdoor ontstond aan de rand van de vallei “statische zijp” Heverleebos was reeds op het einde van de 18de eeuw gedeeltelijk naaldbos. Het aandeel naaldbomen werd gedurende de laatste 200 jaar steeds groter. Aan de rand van het bos werden tussen 1800 en begin 1900 percelen bos gerooid. Het dambordvormig wegenpatroon bestaat al meerdere eeuwen in dit voormalig jachtterrein van de families de Croy en Arenberg. Er is eveneens een sterpatroon, evenwel met zes wegen. Het Heverleebos wordt van oost naar west doorsneden door de autosnelweg E40 en van noord naar zuid door de steenweg Leuven-Namen. Kort bij de E40 ligt tussen de bospercelen een arboretum. Het zuiden van Heverleebos helt sterk af naar de vallei van de Vaalbeek met de vijvers van het Zoet Water. In deze vallei bevinden zich een aantal pompstations. Aan de zuidelijke rand van Heverleebos lag het kasteel Harcourt, een oude site met omwald opper- en neerhof, reeds vermeld in de 16de eeuw. Van het oude kasteel blijft enkel nog een keldergewelf over. In 1828 werd er een villa gebouwd, de bestaande aanplantingen dateren eveneens uit de 19de eeuw, moerascypressen komen er talrijk voor. In de nabijheid ligt het klooster van de Franciscanen, een recente constructie met kunstencentrum. Meer naar het oosten staat de Ekstermolen, een bakstenen windmolen van het bovenkruiertype met ronde romp, ontdaan van oorspronkelijk dak en wieken. Het Kouterbos was op het einde van de 18de eeuw meer uitgebreid ten oosten van het huidig bos. Het is een typisch bronbos met drassige lager gelegen delen en een kenmerkende flora. Tussen het Heverleebos en het Kouterbos liggen de vijf vijvers van Het Zoet water die gevoed worden door de Vaalbeek (Molenbeek). Op de meest westelijke vijver sloot een watermolen (momenteel is in het gebouw een herberg ondergebracht) aan, van waar de Molenbeek afwatert naar de Dijle. De omgeving van het Zoet Water lijdt onder een sterke recreatiedruk. Tussen de vijvers en het Kouterbos ligt “Het Spaans Dak”, een merkwaardig langshuis uit de 16de-17de eeuw, waarvan de hoge volumes goed geïntegreerd zijn in de omgeving. De omgeving van de Kapel van O.L.Vrouw-van-Steenbergen was ook geheel bebost, in de tweede helft van de 19de eeuw werd het ontbost en na 1948 terug deels bebost. Hierdoor werd de toestand rond de barokke kapel hersteld, zoals deze er uit zag op het einde van de 18de eeuw. De oorsprong van de kapel zou teruggaan tot in de 17de eeuw. Jaarlijks is er nog steeds een processie in de omgeving van de kapel. Het gebied Borgveld - Lange Delle omvat verspreide grote percelen, het was een open landschap dat na 1948 deels bebost werd. Enkele mooie dreven verbinden sinds meerdere eeuwen Heverleebos en Meerdaalwoud. Zo lopen de Prosperdreef en de Herculesdreef door van het ene bos naar het andere. Deze dreven zijn aan weerszijden door een rij hoogstammige bomen afgelijnd. Het Meerdaalwoud is niet veel gewijzigd qua omvang sinds het einde van de 18de eeuw, enkel in de buurt van Sint-Joris-Weert en aan het Groenveld werd werd nadien een deel gerooid. Sommige gerooide percelen werd na 1948 terug bebost. In het oostelijk deel, ook Mollendaalbos genoemd, werden ca.1800 aan de randen enkele percelen bos gerooid. Na 1948 stopten deze rooiingen en werden enkele verspreide percelen terug bebost. Ook in Meerdaalwoud herkennen we een paroon van loodrecht op elkaar aangelegde wegen en dreven. In het noordelijk deel is een militair domein gelegen, waarvan recent een deel in onbruik geraakt is. Meer naar Sint-Joris-Weert toe liggen het domein De Kluis, in gebruik door VVKS, een kapel en de Paddepoel, eveneens een brongebied. Ten westen van De Kluis helt het gebied af naar Sint-Joris-Weert en de Dijlevallei. De neoclassicistische Sint-Joriskerk domineert er het uitzicht op de vallei. Een aantal holle wegen lopen vanuit Meerdaalwoud zuidwaarts in de richting van de vallei van de Nethen in Waals-Brabant.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶