Blaasveldbroek met omgeving

Ankerplaats ID:A10062

Omschrijving

Het landschap van ‘Blaasveldbroek met omgeving’ is gelegen in de gemeente Willebroek, net ten zuiden van de Rupel.Ten noorden wordt deze ankerplaats begrensd door de Hazewinkelvijver, ten westen door de spoorweg en ten zuiden en oosten door bebouwing en wegeninfrastructuur. Blaasveldbroek betrof oorspronkelijk een ontoegankelijk en waterrijk gebied met landduinen in de alluviale vlakte van de Rupel. Het voorhistorisch paaldorp dat in 1860 aan de rand werd ontdekt, was het bewijs van zeer vroege menselijke aanwezigheid in het Wurmglaciaal. Zijn huidige vorm kreeg dit landschap van Rupel en Dijle in de vroege Middeleeuwen ten gevolge van een afwisseling van veenvorming en overstromingen. Na het indijken van de Rupel tussen 1100 en 1300, kon de vallei van de Rupel in cultuur worden gebracht. In de late Middeleeuwen werd het grootste deel van het Broek gebruikt als vloeiweide; andere delen voor winning van leem en het bouwen van woningen. De huidige vijvers zijn sporen van turfwinning op relatief grote schaal in deze periode. Op Ferraris kan worden afgelezen dat rond 1770 vrijwel het hele gebied in gebruik was als grasland, met akkers op de zandruggen. In 1920 werd een groot deel van het gebied opgekocht door een luciferfabriek, die het vol plantte met populieren. De huidige aanwezigheid en verspreiding van een aantal landschapselementen is nog redelijk gerelateerd aan de aanwezige bodem, met graslanden en eikenbeukenbossen op de zandrug, graslanden en elzenbroekbossen in het valleigedeelte en de vijvers waar de turflaag het dikst is. Als geheel vertegenwoordigt dit vochtig tot natte gebied een rijke en specifieke fauna en flora. Vermeldenswaardig erfgoed zijn het redelijk gave kasteeldomein in zuidwestelijke hoek -met op de plaats van het oorspronkelijke kasteel een villa uit het midden van de 20ste eeuw-, de St.-Franciscuskapel, alsook de unieke tamme kastanje van meer dan 300 jaar oud. Tussen de ‘Veertienbunders’ en het ‘Mezenbroek’ vormt de bebouwing op de steilrand een onherstelbare landschapswonde.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

Gelegen in de alluviale vlakte van de Rupel, 2 à 3 meter boven de zeespiegel, uitgezonderd een aantal hoge zandduinen, gaat het hier om een vochtig tot nat gebied met specifieke flora en fauna. Het geheel van grachten en vijvers met kwalitatief goed water, biedt uitstekende mogelijkheden voor vissen, amfibieën en watervogels.

Historische waarde

Het Broek van Blaasveld kent een lange geschiedenis van menselijke aanwezigheid, die teruggaat tot het Wurmglaciaal. Waar het oorspronkelijk een waterrijk gebied betrof met landduinen, werd het na indijking van de Rupel tussen 1100 en 1300 niet meer overstroomd en kon men er turf winnen. De talrijke vijvers vormen de resten van deze activiteit. De kleinschaligheid en perceelsstructuur zijn nog herkenbaar, net als het voormalige kasteeldomein tegen de westelijke grens, met op de plaats van het oorspronkelijke kasteel een villa uit het midden van de 20ste eeuw.

Esthetische waarde

Vochtig valleigebied met in het zuidelijke en noordelijke deel een hoge dichtheid aan vijvers, hier en daar rietland en meer centraal een afwisseling van hoogstammig loofhout en hakhout.

Sociaal-culturele waarde

In de late Middeleeuwen werd in het gebied op relatief grote schaal turf gewonnen.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
Macroreliëf:
  • macroreliëf
  • landduin
  • steilrand
Hydrografische Elementen:
  • beek
  • vallei
Moerassige gronden:
  • moeras
  • rietland

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
Kerkelijk erfgoed:
  • kapel

Elementen van transport en infrastructuur

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • solitaire boom

Kastanjeboom

Lijnvormige elementen:
  • dreef
Kunstmatige waters:
  • turfput
  • vijver
Bos:
  • loof
  • broek
  • hakhout
  • hooghout

Opmerkingen en knelpunten

Tussen de ‘Veertienbunders’ en het ‘Mezenbroek’ vormt de bebouwing op de steilrand een onherstelbare landschapswonde.