Domein De Schrieken

Ankerplaats ID:A10019

Omschrijving

Domein ‘De Schrieken’ en omgeving is gelegen op grondgebied van de gemeente Ravels (deelgemeente Poppel) in de het noorden van de provincie Antwerpen en langsheen de grens met Nederland. Het wordt begrensd door de rijksgrens met Nederland in het westen, de Leeuweriklaan en Koekoeklaan in het noorden, de Bedafse Heide, Hondseind en de Steenweg Weelde in het oosten en het open landbouwgebied van de Flaasheide in het zuiden. Deze ankerplaats is een typisch voorbeeld van een landschap in de Noorderkempen, gekenmerkt door een samengaan van grote compartimenten bos en weiland. Zowel bij Ferraris (1777) als Vandermaelen (1854), herkennen we dit gebied als een grote heidevlakte met vennen en ruime vergezichten. Opvallend in het geheel was een grillig moeras, de ‘Bedaefsche leegte’. We moeten wachten tot het begin van de 20ste eeuw (MGI, 1909) alvorens we op de kaarten het domein ‘De Schrieken’ herkennen. Rond 1900 had de toenmalige eigenaar van de grond immers een heus landgoed laten aanleggen met een kasteel in neo-Vlaamse Renaissancestijl, vijvers en aanplantingen. Het kasteel ‘De Schrieken’, het omliggende park en bijhorend bos zijn sinds deze tijd relatief gaaf bewaard gebleven. Vandaag betreft domein ‘De Schrieken’ een mooi voorbeeld van een landschapspark de indrukwekkende vijvers met talrijke uitgespaarde eilandjes en omgeven door de dichte bebossing. Het staat daarmee in sterk contrast met het -deels binnen de begrenzing gelegen- omgevende open landbouwgebied, dat pas zeer recent werd ontgonnen. Op de stafkaart uit 1938 staat het immers nog aangegeven als heide. De recente ontginning komt tot uiting in het geometrische patroon van percelen en wegen en de grootschaligheid van het gebied. Gelegen langsheen de grens met Nederland, heeft domein ‘De Schrieken’ en omgeving in beide wereldoorlogen ten dienste gestaan van de Duitse bezetter. In WOI was er een grenspost die trachtte te voorkomen dat Belgen uitweken om zich via Nederland naar het vrije IJzergebied te begeven. Bomen in het patrouillelaantje langs de grens vertonnen nog honderden sporen van bajonetwonden; bajonetwerpen was immers het geliefde tijdverdrijf van de ter plaatse gestationeerde Duitse soldaten. In WOII werden ‘De Schrieken’ opnieuw bezet; ditmaal om er te patrouilleren tegen smokkelaars. De bossen rond ‘De Schrieken’ zijn behoorlijk oud en omvatten nog enkele heiderelicten; het vijvercomplex zou een restant zijn van het vroegere moeras ‘Bedaefsche leegte’ en biedt als gevolg daarvan mogelijkheden voor water- en moerasvegetaties. De combinatie van de oude bossen en het open landbouwgebied is ideaal voor de avifauna en meer specifiek voor weidevogels en bosvogels. De tweeledige opbouw van deze ankerplaats, met enerzijds een gesloten bosgedeelte en anderzijds een open landbouwgebied, is typerend. Het bosgedeelte doorbreekt daarbij de openheid van het omgevende landbouwgebied en zorgt op deze manier voor een afwisseling in de landschapsstructuur. Als geheel vertegenwoordigt deze ankerplaats een compartimentenlandschap met mooie zichten.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

De bossen rond ‘De Schrieken’ zijn behoorlijk oud en omvatten nog enkele heiderelicten; het vijvercomplex zou een restant zijn van een vroeger moeras en mogelijkheden bieden voor water- en moerasvegetaties. De combinatie van de oude bossen enerzijds en het open landbouwgebied anderzijds biedt goede mogelijkheden voor avifauna en meer specifiek voor weide- en bosvogels.

Historische waarde

Het kasteel ‘De Schrieken’, het omliggende park en bijhorend bos zijn relatief gaaf bewaard gebleven sinds het begin van de 20ste eeuw (cf. MGI, 1909). Langsheen de grens zijn er, o.v.v. bajonetwonden in de bomen, nog duidelijke sporen te vinden van de aanwezigheid van de Duitse bezetter tijdens de wereldoorlogen.

Esthetische waarde

Domein ‘De Schrieken’ betreft een mooi kasteeldomein met gaaf bos. Het domein met indrukwekkende vijvers met talrijke uitgespaarde eilandjes en omgeven door dichte bebossing, is een mooi voorbeeld van een landschapspark. Het staat in sterk contrast met het -deels binnen de begrenzing gelegen- omgevende open landbouwgebied. Als geheel vertegenwoordigt deze ankerplaats een compartimentenlandschap met mooie zichten.

Sociaal-culturele waarde

Gelegen langsheen de grens met Nederland heeft domein ‘De Schrieken’ en omgeving in beide wereldoorlogen ten dienste gestaan van de Duitse bezetter. In WOI was er een grenspost en in WOII werd er gepatrouilleerd tegen smokkelaars.

Ruimtelijk-structurerende waarde

De opbouw van deze ankerplaats is tweeledig met enerzijds een gesloten bosgedeelte en anderzijds een open landbouwgebied. Het bosgedeelte doorbreekt de openheid van het omgevende landbouwgebied en zorgt op deze manier voor een afwisseling in de landschapsstructuur.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
Hydrografische Elementen:
  • beek

Leibeek

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • landgoed

De Schrieken + paviljoen + huisje uit boomstammen

Bouwkundig erfgoed:
  • villa
Kerkelijk erfgoed:
  • kapel
Klein historisch erfgoed:
  • grenspaal

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • weg

patrouillelaantje

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • brug

Bedafse brug

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
Kunstmatige waters:
  • poel
  • vijver
Bos:
  • naald
  • loof

Opmerkingen en knelpunten

Te vermelden knelpunt is de toenemende schaalvergroting van de omgevende landbouw.