Gravenkasteel Humbeek

Ankerplaats ID:A20005

Omschrijving

De ankerplaats met het Gravenkasteel ligt ten zuiden van Kapelle-op-den-Bos, op de westelijke over van het kanaal Brussel-Willebroek. Op de oostelijke oever van het kanaal ligt het Bos van Aa. Ten noorden van het kasteel ligt het Gravenbos, een typisch 18de-eeuws sterrebos, waarvan het hoofdpatroon nagenoeg ongewijzigd gebleven is. Romantische aanpassingen in de 19de eeuw bleven achterwege. De wijdere omgeving van het Gravenbos onderging wel een aantal grotere wijzigingen. De weiden tussen het bos en de ten westen van het gebied gelegen Driebosbeek werden na de rooiing van een deel van het bos aangelegd. Dit gebeurde in het begin van de 19de eeuw. De dreven rondom het bos zijn grotendeels verdwenen. De natste weiden en percelen gemengde loofbossen werden omgezet in populieraanplantingen. Sasbeek, Bosbeek en Merskensbeek stromen door het gebied, evenals een aantal grachten. Verspreid over het gebied liggen talrijke kapelletjes. Het Graven- of Lundenkasteel is een waterkasteel, ingeplant in een groot bomenrijk park met een oud drevenpatroon, ten noorden aansluitend bij het Gravenbos. Het algemene volume en sommige constructies komen nog sterk overeen met de 17de-eeuwse toestand. De aangepaste brug over de ringgracht en de barokpoort geven toegang tot een ommuurd staatsieplein dat in het begin van de 17de eeuw grondig zou hersteld zijn. Het kasteel is een hoog en complex gebouw, gemarkeerd door een torentje en een dakruiter. De hoofdgevel wordt gevormd door het zogenaamde “Oud kasteel” met een trapgevel en een hoektorentje. Het geheel onderging een algemene neo-middeleeuwse aanpassing in het midden van de 19de eeuw, waarbij heel wat neogotische elementen toegevoegd werden. De ingewikkelde noordgevel en het grillige dakenspel zijn beeldbepalend voor het gebouw. Het merkwaardige interieur omvat een interessant meubilair en ook een aantal laat-renaissance elementen. Een fraai hekken geeft toegang tot een moestuin met serres, kassen en een fruitmuur met leibomen. Links van het poortgebouw staat de voormalige conciërgewoning met een kern uit de 17de eeuw. Nabij de ringgracht staat een vierkanten lusthuisje, bereikbaar via een houten loopbruggetje. Ten westen ligt de voormalige oranjerie en een paardenren uit de 19de eeuw. Ten zuiden van het kasteel ligt een fraaie kasteelhoeve met een paardenfokkerij, eveneens uit de 19de eeuw. Ten westen ligt het voormalige kasteel Eiken.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

Het beboste gedeelte van het domein herbergt waardevolle vegetaties; in de omgeving van het kasteel komen diverse oude en zeldzame bomen voor.

Historische waarde

Het Gravenkasteel ziet er nog praktisch hetzelfde uit als op 17de- eeuwse afbeeldingen, op een 19de-eeuwse aanbouw na. Dit geldt ook voor een groot deel van het domein, dat geen 19de-eeuwse ‘landschappelijke’ heraanleg heeft gekend en waarin de oude regematige geometrie nog zichtbaar is. Het interieur is van bijzonder belang omwille van het oude goudlederbehang.

Esthetische waarde

Dit waterkasteel van bak- en zandsteen verrijst te midden van een heel aantrekkelijk domein met oude dreven, weiden en boompartijen.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
Hydrografische Elementen:
  • waterloop
  • beek

Moerassige gronden:

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • tuin
  • park
  • hof
Nederzettingspatronen:
  • nederzettingspatroon
Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • toren
  • orangerie
  • omheining
  • kasteelgracht
Bouwkundig erfgoed:
  • huis

conciërgewoning

Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
  • schuur
  • stal
  • wagenhuis
Kerkelijk erfgoed:
  • kapel

Klein historisch erfgoed:

Lourdesgrot en calvarie

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • weg
  • pad
Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
Kunstmatige waters:
  • vijver
Bos:
  • loof
  • struweel

Opmerkingen en knelpunten

Lintbebouwing langs dwarsweg ter hoogte van het Gravenkasteel evenals in de omgeving van het kasteel Eiken.