Parken van het Kamp van Beverlo

Ankerplaats ID:A70042

Landschap

Omschrijving

Het Kamp van Beverlo, ten zuidoosten van de dorpskern van Leopoldsburg, omvat twee ruime parken: het Koninklijk Park en het Nieuw park. Het zijn parken in een landschappelijke stijl met riant karakter, die dateren uit de tweede helft van de 19de eeuw. Koning Leopold I liet het militaire kamp in 1835 oprichten in de toenmalige Grote Heide van Beverlo, tegen de dreiging van de Nederlandse buurstaat. Het werd aangelegd door de strafcompagnie, de zogenaamde ‘sans-floches’, en door de Landbouwschool van Gembloux, naar plannen van toenmalig minister van oorlog baron P.E.F. Chazal en kolonel Demanet. Aanvankelijk bestond het kamp uit strohutten en houten barakken, maar vanaf 1846 werden deze vervangen door gebouwen in duurzamer materialen. De parken liggen centraal in de rasteraanleg van het legerkamp, opgevat als een dambordschema. In de aslijnen vanuit het voormalige Koninklijk Paviljoen vertrekken twee radiale wegen, naar het noordoosten en het zuidoosten. De aanleg reflecteert de bestemming en de militaire hiërachie. Het Koninklijk park strekt zich uit bij het voormalig paviljoen van de minister van Oorlog, nu de Astridclub of Mess der Officieren. Het werd in 1835 in hout gebouwd, in 1886 in baksteenmetselwerk heropgetrokken en in 1950 gerestaureerd. Het park heeft zacht glooiende grasvelden met rondwegen, solitaire bomen, bomengroepen, groengordels, een kleine poel of vijver en opgeworpen dammen aan de kavelranden. De oorspronkelijke padenstructuur uit de tweede helft van de 19de eeuw is bewaard. Het paviljoen van de Commandant van de Genie, nu de Directie der Militaire Bouwwerken, ligt in de zuidwestelijke hoek. De villa werd in 1869 gebouwd in pittoreske stijl en heeft een verzorgde architectuur. De tuin heeft een vijver en is eveneens aangelegd in landschappelijke stijl. Ten westen van het Koninklijk Park ligt het grote ereplein van het kamp. De omgeving wordt ingenomen door bossen met daartussen huisvestings- en kazerneblokken. Op de hoek van de Prins Boudewijnlaan en de Leopold I-laan ligt bij een leegstaand paviljoen nog een landschappelijke tuin uit de tweede helft van de 19de eeuw. In een ruime kavel, in de as van het koninklijk park staat de Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk, in 1899-1903 gebouwd door kapitein Lebrun en zijn geniesoldaten. De parkaanleg is echter recenter. Het Nieuw park is gesitueerd ten zuiden van het Koninklijk park, bij de Club Prinses Paola of de Mess der Onderofficieren. Het bestaat uit grasvelden met een rondweg en een bomengordel. Ook hier is de oorspronkelijke padenstructuur behouden. De meeste gebouwen verdwenen echter mettertijd. In het park werd in 1837 een ijskelder van baksteenmetselwerk gebouwd, 80 m3 groot, in functie van het Militair Hospitaal en het Koninklijk Huis. Langs de Leopold II-laan liggen twee militaire begraafplaatsen. De Belgische Militaire begraafplaats werd aangelegd in 1928. Het Brits Militair Kerkhof heeft een ingemetselde gedenksteen ‘Leopoldsburg War Cemetry 1939-1945’. Het Nieuw park is nu als gemeentelijk park opengesteld.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

De twee parken bevatten een dendrologisch waardevolle bomencollectie.

Historische waarde

De parken met de bijhorende gebouwen en omgevende aanleg zijn verbonden met de Belgische geschiedenis, als onderdeel van het door koning Leopold I opgerichte Kamp van Beverlo. Als herinnering aan de beide wereldoorlogen werden in het Nieuw Park twee begraafplaatsen geïntegreerd. In het bijzonder zijn van belang: de tuinkunsthistorische waarde van de parkaanleg in landschappelijke stijl met riant karakter, de architecturale waarde van het paviljoen van de geniecommandant, het interbellum-karakter van de Belgische begraafplaats en de sobere aanleg van de Britse begraafplaats van na de tweede oorlog.

Esthetische waarde

De belevingswaarde van het geheel en de samenstellende bestanddelen is groot omwille van o.a. de verscheidenheid van de gezichten, de interessante groenelementen en de pittoreske stijl van de villa.

Sociaal-culturele waarde

Het Nieuw Park, waarin twee militaire begraafplaatsen zijn geïntegreerd, is opengesteld als gemeentelijk park. De oude paviljoenen hebben een functie als Club Koningin Astrid en ClubPrinses Paola, die een sociaal-culturele rol spelen in de militaire gemeenschap.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Het Kamp van Beverlo is aangelegd in een rasterpatroon, opgevat als een dambord met centraal het Koninklijk Park en ten zuiden het Nieuw Park. De aanleg reflecteert de bestemming en de militaire hiërachie.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
  • talud

wallen aan de kavelranden, zacht glooiende grasvelden

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • tuin
  • park

o.a. Koninklijk Park, Nieuw Park

Nederzettingspatronen:
  • nederzettingspatroon
  • plein

Kamp van Beverlo met dambordpatroon rond het centrale Koninklijk Park en ereplein

Bouwkundig erfgoed:
  • (heren)woning
  • huis
  • villa

o.a. paviljoen van de Commandant van de Genie

Militair erfgoed:

bestanddelen van het Kamp van Beverlo

Kerkelijk erfgoed:
  • kerk
  • kapel

o.a. Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaartkerk

Klein historisch erfgoed:
  • gedenkteken

Andere:

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • weg
  • pad

oorspronkelijk patroon van paden en wegen

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
  • solitaire boom
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
Kunstmatige waters:
  • poel
  • vijver
Topografie:
  • blokvormig

dambordpatroon van het Kamp van Beverlo

Bos:
  • naald
  • loof
  • hooghout
  • struweel

Opmerkingen en knelpunten

Leegstand en verdwijnen van gebouwen in de parken doen afbreuk aan het geheel van de oorspronkelijke aanleg. De recente bebouwing levert geen bijdrage tot de landschapswaarden.