Rivierenhof

Ankerplaats ID:A10025

Omschrijving

Het ‘Rivierenhof’ is gelegen op grondgebied van Deurne, deelgemeente van Antwerpen. De begrenzing van deze ankerplaats wordt gevormd door de Turnhoutsebaan in het noorden, de Krijgsbaan in het oosten, de autosnelweg E313 Antwerpen-Eindhoven in het zuiden en de ring rond Antwerpen in het westen. Reeds bij Ferraris (1777) wordt melding gemaakt van ‘Het Rivierenhof’, maar de huidige structuur is pas herkenbaar bij Vandermaelen (1854) en het MGI (1909). Het betreft een landschapspark, waarvan de oorspronkelijke inrichting met siertuinen, dreven, een spiegelvijver, e.d. dateert uit het einde van de 18de eeuw. Nadat het domein in 1921 eigendom werd van de provincie Antwerpen en werd opengesteld voor het publiek, werd het echter uitgerust met spel-, sport- en educatieve infrastructuur, waardoor een gedeelte van de eigenheid verloren ging. Binnen de grenzen van het Rivierenhof vinden we nog heel wat bouwkundig historisch erfgoed. Het meest in het oog springend is Kasteel Rivierenhof, dat opklimt tot de 16de-17de eeuw, maar waarvan het huidige classicistische uitzicht dateert uit de 18de eeuw. Het kasteel heeft een symmetrische, U-vormige opbouw en wordt vergezeld van een toegangspoort, oranjerie en een koetshuis. De meest opvallende elementen in de bijhorende parkaanleg zijn de spiegelvijver en de zesvoudige beukendreef met rondpunt en Atlasbeeld.Eveneens bij het kasteel horend, is de jachtwachters- portierswoning uit de 19de eeuw. Zeker vermeldenswaardig is de Schranshoeve (19de eeuw), bestaande uit een woonstalhuis en een langschuur, alsook het toekomstig directiegebouw, een imposant, halfvrijstaand herenhuis met souterrain uit het begin van de 20ste eeuw. Daarnaast is er het Sterckshof met oude kern, maar voor het overige heropgebouwd in vrij geïnterpreteerde neo-Vlaamse renaissancestijl, het openluchttheater uit begin jaren 50, het huidige districtshuis van Deurne (eind 1950-begin 1960), de landbouwschool en een vrijstaand neoclassicistisch herenhuis. Verder omvat het domein een restant van de Herentalse Vaart, die werd gegraven in 1490 en dienst moest doen als verbinding met Herentals en als waterbevoorrading naar Antwerpse brouwerijen. Het stenen bruggetje over de vaart kan beschouwd worden als geschiedkundig document van militaire bouwkunst uit 19de eeuw. Niet alleen wat betreft cultuurhistorie, maar ook vanuit natuurwetenschappelijk oogpunt heeft het Rivierenhof een belangrijke waarde: de binding met de vallei van de Grote Schijn is nog aanwezig en dankzij een behoorlijk bomenbestand kan dit park binnen de stedelijke rand van Antwerpen dienst doen als geschikt resthabitat voor vogels en kleine knaagdieren Het Rivierenhof is met zijn 144 ha het grootste park van de agglomeratie, verdeelt Deurne in twee stukken en wordt volledig geflankeerd door bebouwing en wegeninfrastructuur. Het domein kan dan ook terecht worden beschouwd als een ‘groene vinger’ die de stedelijke zone penetreert en vertegenwoordigd daarmee een belangrijke esthetische en ook structurerende waarde.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

Het park Rivierenhof omvat een behoorlijk bomenbestand dat binnen de stedelijke rand van Antwerpen dienst doet als geschikt resthabitat voor vogels en kleine knaagdieren.

Historische waarde

Reeds bij Ferraris (1777) wordt melding gemaakt van ‘Het Rivierenhof’. De huidige structuur is herkenbaar zoals bij Vandermaelen (1854) en het MGI (1909) en de binding met de vallei van de Grote Schijn is nog aanwezig. Binnen de grenzen van het Rivierenhof vinden we nog heel wat bouwkundig historisch erfgoed, alsook restant van de Herentalse Vaart. Deze werd gegraven in 1490 en moest dienst doen als verbinding met Herentals en als waterbevoorrading naar Antwerpse brouwerijen. Het stenen bruggetje over de vaart kan beschouwd worden als geschiedkundig document van militaire bouwkunst uit 19de eeuw.

Esthetische waarde

Het Rivierenhof is een mooi kasteelpark in landschapsstijl en rijk aan bouwkundig erfgoed, temidden van verstedelijkt gebied.

Sociaal-culturele waarde

Het restant van de Herentalsevaart met stenen bruggetje in het zuidoostelijke deel van het gebied is nog een mooi voorbeeld van industrieel erfgoed uit het einde van de 15de eeuw. Het gaat om een laatmiddeleeuwse prefiguratie van watervoorziening; een verbindingskanaal tussen de Kempen en het stadscentrum, waar het de vele brouwerijen van water moest voorzien.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Het Rivierenhof is met zijn 144 ha het grootste park van de agglomeratie, verdeelt Deurne in twee stukken en wordt volledig geflankeerd door bebouwing en wegeninfrastructuur. Het domein kan dan ook terecht worden beschouwd als een ‘groene vinger’ die de stedelijke zone penetreert.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Hydrografische Elementen:
  • beek
  • meander

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • tuin
  • park
  • hof

Sterckshof met gracht

Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • orangerie

jachtwachterswoning, portierswoning, koetshuis

Bouwkundig erfgoed:
  • huis
Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
Klein historisch erfgoed:
  • standbeeld
  • gedenkteken

gedenksteen

Andere:

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • pad

geplaveid pad naar kasteel

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • brug
  • grachtenstelsel

Restant Herentalsevaart met brug

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
  • solitaire boom
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
  • hagen
Kunstmatige waters:
  • vijver

spiegelvijver

Bos:
  • loof
  • hooghout

Opmerkingen en knelpunten

Het Rivierenhof kent een sterke recreatiedruk met sportterreinen, een verkeerstuin, een kinderboerderij, e.d. Verschillende wegen in het park zijn verhard.