Overijse¶

Omschrijving¶

Overijse is een uitgestrekte gemeente gelegen tussen de Brusselse agglomeratie en de taalgrens. De dorpsstructuur met zijn kleine wegeltjes en steegjes doet stedelijk aan. De dorpskern is ingeplant op een steile helling met een halverwege gelegen kerk en gemeenteplein. Het kasteel ligt aan de voet van deze helling bij de IJse, een bijrivier van de Dijle. Deze gunstige ligging, nog bevoordeeld door het nabije Zoniënbos, economische omstandigheden en de hertogelijke bescherming maakten van Overijse een belangrijke vrijheid die haar hoogste bloei kende tussen de 12de en het midden van de 14de eeuw. Nadien verviel ze tot een gewone heerlijkheid bestuurd door de plaatselijke heren. Recente verkavelingen en bebouwing geven aan deze grote gemeente met talrijke gehuchten een vrij sterk residentieel karakter. Hier is het typische serrelandschap van Hoeilaart-Overijse te bewonderen dat te Overijse verweven is met zijn rijk verleden. De serredruiventeelt, die nu een stille dood nabij is, ontstond in de tweede helft van de 19de eeuw eerst te Hoeilaart en vanaf 1878 ook in Overijse. Deze tuinbouwcultuur verstrekte de bevolking meer dan gewone welstand en dit is dan ook te zien aan de talrijke serristenvilla’s. De bloeiperiode situeerde zich tussen de twee wereldoorlogen. De terugval kwam er na 1962 door de massale invoer uit de zuiderse E.G.-landen en de stijging van de verwarmingskosten. Nu telt Overijse nog 1300 druivenserres terwijl er in 1960 nog 15000 serres stonden. Het grote aantal historische gebouwen in Overijse getuigt dat Overijse niet enkel groot geworden is door de druiventeelt. Ook een aantal industriële vestigingen zijn het vermelden waard, waaronder de in hoofdzaak 19de-eeuwse Brasserie du Béguinage, vlak bij de begijnhofkapel en het nieuwe cultureel centrum. In de nabijheid ligt eveneens de zogenaamde Vuurmolen, een industriële maalderij en tegelijkertijd één van de eerste volledig betonnen constructies uit het begin van de 20ste eeuw. Ernaast ligt het cultureel centrum Den Blank en hierop aansluitend het domein Mariëndaal met het kasteel en een park met vijver. De Sint-Martinuskerk is gelegen op een helling ten zuiden van het dorpsplein, met een hoge zandstenen keermuur, ze heeft een vierkante westertoren met een Romaanse kern, vermoedelijk uit de 12de eeuw. De Begijnhofkapel is het enige overblijfselvan het begijnhof Mariadal, dat reeds geciteerd werd in 1267. De bloeiperiode van Overijse wordt ook weerspiegeld in het gebouwenpatrimonium. De bebouwing rond het centrale plein bestaat grotendeels uit grote dorpshuizen, daterend uit 17de, 18de en 19de eeuw, merendeels gecementeerd of bepleisterd. De 17de eeuwse afspanning “De Bonten Os” werd in de 19de eeuw aangepast. Het 16de eeuws Justus Lipsiushuis werd aangepast en vergroot in de 18de, 19de en 20ste eeuw, verder verwelden we nabij de kerk nog de Kardaan en overblijfselen van de oude vestigingswallen. Het gemeentehuis is een grondig gerestaureerde en verbouwd versie van de voormalige markthal, gelegen op de heuvel met het lager gelegen dorpsplein en de kerk. Het huidige gebouw werd in het begin van de 16de eeuw opgetrokken door de gekende bouwmeesters Keldermans. Het Kasteel van Isque werd na de Tweede Wereldoorlog als school ingericht. Het oorspronkelijke slot werd reeds in 1356 vermeld, in de 16de eeuw werd het door de familie van Hoorn bewoond. De oudste delen van het huidige gebouw dateren uit de 16de en 17de eeuw. Het gebouw werd ingekort bij de aanleg van de steenweg naar Waver in 1768. Parallel staat een - eveneens ingekort - dienstgebouw dat even oud is als het kasteel. In het kasteelpark staat een voormalig jachtpaviljoen uit de 15de-16de eeuw. De kern van Overijse werd al in 1980 als dorpsgezicht beschermd. Talrijke gebouwen en hun omgeving zijn reeds als monument of dorpsgezicht beschermd: het kasteel van Isque, de voormalige begijnhofkapel, de voormalige afspanning In den Bonte Os, het Justus Lipsiushuis, de Vuurmolen, twee serristenwoningen met bijhorende serres.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶