| Ankerplaats ID: | A30040 |
|---|
Deze ankerplaats grenst in het zuiden aan Wallonië. De weg tussen Warneton, Mesen, Wijtschate (alle drie op grondgebied van gem. Heuvelland) en Hollebeke (gem. Ieper) vormt de oostelijke grens; in het westen valt de grens samen met de rand van de vallei van de Stuiverbeek en meer naar het noorden met de weg tussen Kemmel en Elzenwallewijk. Wijtschate ligt op de interfluviale kam tussen het Ijzer- en Schelde-Leiebekken die zich van ESE naar WNW uitstrekt. Deze kam vormt tevens de bodemkundige grens tussen de zandleem- en de leemstreek. De Stuiver- en Steenbeek wateren af naar de Douvebeek die in oostelijke richting naar de Leie vloeit. De Haring-, Wijtschate en Diependalebeek monden uit in de Bollaertbeek/Ieperlee die in noordoostelijke richting naar de Ijzer vloeit. De Rozebeek watert via het kanaal Ieper-Komen af naar de Ijzer. Langs de kam komen vlakkere gedeeltes (kleine plateautjes) voor waarop o.a. Wijtschate en Mesen gebouwd zijn. De geologische ondergrond bestaat uit formaties van Gent die waarschijnlijk door een verandering in textuur zorgen voor bronniveau’s. De talrijke bronniveau’s versnijden de kam door terugschrijdende erosie. Rond de brongebieden en in de bovenstroomse gedeelten hebben de beken vaak taluds aan de grens van de vallei. Stroomafwaarts krijgen de beekvalleien een asymmetrische vorm en zijn ze veel breder. De oostelijke helling van de rug tussen Mesen en Wijtschate (met aan de voet de Steenbeek) heeft een hoge steiltegraad en kent talrijke diep en scherp ingesneden beken en enkele droge valleien (waar geen beken in lopen). De Diependale-, de Wijtschate- en een zijbeek van de Rozenbeek hebben een bronbos met loof- en/of naaldbomen en waardevolle vochtminnende flora. Deze bossen benadrukken de oriëntatie van de rug in het landschap. De andere brongebieden en bovenstroomse valleien worden gekenmerkt door de aanwezigheid van weilanden langs de hellingen. De steile westelijke helling tussen Mesen en Wijtschate ligt voor een groot gedeelte onder weiland. Stroomafwaarts worden de valleien breder en treft men aansluitend bij de beek weiland (vaak lakbij een hoeve gelegen) aan en akkerland of weiland op de hellingen. De hoogste gedeelten van de rug die niet bebouwd zijn liggen onder akkerland. Daar zijn archeologische resten gevonden van Neolithische bewoning en van Gallo-Romeinse voorwerpen. De Douvevallei is behoorlijk breed in vergelijking met de valleien van de zijbeken en die van de Bollaartbeek. Sommige percelen in de Douvevallei vertonen nog resten van de bocage-begroeiing langs de perceelsranden. In de rest van de ankerplaats staan sporadisch resten van perceelsrandbegroeiing van knotbomen en struiken. De Wijtschaatse beek heeft een zeer natuurlijk meanderende loop behalve rond haar brongebied. De meeste beken hebben lokaal een begeleidende bomen en struiken die hun loop in het landschap accentueren. Vooral langs de Steenbeek en de Wijtschatebeek is deze begeleidende begroeiing nog vrij intact en aaneengesloten. Het wegenpatroon volgt min of meer de hydrografie; langs de kamlijn loopt een weg van Kemmel over Wijtschate naar Hollebeke en de andere wegen geven erop uit. De andere wegen volgen soms een interfluviale kam tussen twee kleinere beken of lopen parallel aan de grens van de beekvallei. Zij hebben bermen, taluds en houtkanten aan beide zijden en zijn veelal smal. De aanwezige bebouwing ligt verspreid in het landschap en bestaat vnl. uit landbouwbedrijven. De kerken van Wijtschate en in minder mate van Mesen vormen zeer belangrijke blikvangers en bakens voor de ruime omgeving door de ligging op de hoogste toppen van de rug en door de hoogte van de toren. In de streek wemelt het van de oorlogsmonumenten, kerkhoven, bomkraters, mijngangen ,… De heuvel van Wijtschate vormde tijdens WOI een strategische plaats en vormde in 1917 het toneel van de Slag bij Wijtschate. Op 17 juni 1917 brachten de Engelsen springstofladingen onder de vijandige linies tot ontploffing waarvan een kraterlijn rest van kleine cirkelvormige vijvers en depressies van de Kruisstraathoek over Spanbroekmolenput, naar de Hollandse Schuur hoeve tot de Bollaartsbeek. Ter hoogte van de Voormezelestraat resten enkele onderaardse gangen uit WOI. De Spanbroekmolenput is een oorlogsmonument en valt op in het landschap door de struweelbegroeiing op de hoger gelegen randen. Ten zuiden van Mesen staat een hoge smalle ronde stenen toren als herdenking aan de gesneuvelde Ierse soldaten tijdens de slag van 17 juni 1917 bij Wijtschate. Door zijn hoogte en door de ligging nabij de top van de helling is deze goed zichtbaar vanuit de gehele omgeving. Vlakbij liggen nog twee hoeves de zgn. Betlehem Farm East en West die na WOI heropgebouwd werden. De gehele omgeving was totaal verwoest na WOI en de oudste gebouwen dateren van kort na WOI in zgn. wederopbouwarchitectuur. De weg tussen Wulvergem en Mesen ligt volgens het tracé van een Romeinse heirbaan van Cassel naar Kortrijk. Dit open landschap biedt vergezichten aan in vele richtingen dankzij de grote reliëfsverschillen en dankzij de openheid van het landschap. De boscomplexen benadrukken de loop van de kamlijn en de beekbegeleidende vegetatie benadrukt de loop van de beken. De vele militaire kerkhoven vallen op door de opgaande bomen (rijen) en lage bouwwerkjes aan de ingang en aan de hoeken van de kerkhoven.
Het reliëf en het hydrografisch net bepalen in belangrijke mate het landgebruik en hebben nog een grote gaaf- en natuurlijkheid. De heuvel van Wijtschate vormt een deel van het interfluvium tussen Ijzer- en Schelde-Leie-bekken en sluit aan op de Westvlaamse heuvelrij. Hij kent enkele vervlakkingen langs de kamlijn waarop zich nederzettingen hebben ontwikkeld. De Diestiaanafzettingen zijn hier reeds weggeërodeerd. Langs de hellingen komen talrijke bronniveau’s en dalhoofden voor die door terugschrijdende erosie de heuvelkam aantasten. De beken hebben nog een vrij natuurlijk meanderend verloop en hun valleien hebben een asymmetrische vorm die meer uitgesproken is stroomafwaarts. De westelijke helling van de uitloper tussen Wijtschate en Mesen heeft een zeer steile helling. Ter hoogte van enkele bronnen liggen bronbossen met specifieke en waardevolle vochtminnende flora.
De archeologische sporen aangetroffen op de heuvel van Wijtschate, wijzen op de lange bewonings- en occupatiegeschiedenis van deze heuvels. De talrijke oorlogsmonumenten, herdenkingstekens, militiare kerkhoven en de kraterlijn van Wijtschate herinneren aan de belangrijke strategische ligging van deze heuvel tijdens WOI. In de Douvevallei rest perceelsrandbegroeiing van de vroeger alomtegenwoordige bocagebegroeiing die na WOI grotendeels verdwenen was.
De lage bebouwingsdichtheid, de lage versnijdingsgraad en de grote gaafheid van de hydrografie en reliëf geven dit landschap een grote meerwaarde. De dalhoofden versnijden de hellingen tot een licht golvend landschap met kleine restbossen bij sommige bronnen en langs de steile hellingen. De beken en hun asymmetrische valleien worden door verschillende elementen benadrukt in dit open landschap waardoor de esthetische waarde van hun vrij natuurlijke loop vergroot. Hun loop wordt geaccentueerd door begeleidende bomen en struiken; hun valleien vallen op door linten van weiland langs de beek. Door hun diep ingesneden karakter compartimenteren de valleien visueel-ruimtelijk het landschap in kleinere eenheden. Het grote reliëfsverschil maakt vergezichten in verschillende richtingen mogelijk. De kerk van Wijtschate valt op in het landschap en is vanuit bijna de gehele omgeving zichtbaar door de ligging op het hoogste punt van de heuvel.
De kerk van Wijtschate en (in mindere mate) de kerk van Mesen en Wulvergem vormen bakens en oriënteringspunten op de toppen van de heuvels in dit open landschap. De betoncentrale ter hoogte van de Vierstraat is een blikvanger door de opvallende kleur van sommige installaties en door de hoge ligging van dit complex.
valleigrenzen; langs hellingen bepaald door geologische gesteldheid
steilrand westelijke helling Mesen -Wijtschate
Douvevallei; Haring-, Wijtschate-, Diependale, Stuiver-, Steen-, bollaert-, Rozebeek
bepaald door geologische gesteldheid
kraterlijn; ondergrondse gangen; kerkhoven
Mesen en Wijtschate (!)
gedenktekens voor WOI (talrijke oorlogsmonumenten)
Archeologische elementen:
resten bocage; restanten langs perceelsgreznen of als begeleidende begroeiing bij beken
kraterlijn
Het landelijke en open landschap dient behouden te blijven om de vergezichten in alle richtingen te vrijwaren. Daarbij dient de lintbebouwing ingeperkt te worden; ter hoogte van de dorpskernen hebben zich reeds woonlinten langs wegen tot ver buiten de kern ontwikkeld. Bij de verspreide landbouwbedrijven dient men nieuwe gebouwen voldoende te bufferen om de esthetische waarde van de omgeving niet aan te tasten. Niet-grondgebonden landbouwbedrijven passen niet binnen dit gaaf en herkenbaar landschap. De restanten van beekbegeleidende houtige begroeiing dient versterkt te worden om de herkenbaarheid van het landschap te verhogen en de esthetische waarde te vergroten. Ook de aaneengesloten weilanden langs de steile hellingen vormen een landschappelijk geheel dat in de open omgeving sterk opvalt door dezelfde verschijningsvorm. De mindr steile hellingen ondr akkerland zijn minder waardevol als er geen perceelsrandbegroeiing voorkomt. Ten noorden van Wijtschate aan de bovenrand van het bos ligt de sporthal en enkel sportvelden van de gemeente die niet passen binnen het landschap.