Lozerheide en kasteel Het Lo

Ankerplaats ID:A70023

Landschap

Omschrijving

Het gebied ligt ten zuidoosten van de dorpskern van Hamont. Het omvat het kasteeldomein Het Lo en de Watering van St.Huibechts-Lille. Het Kempens kanaal vormt de zuidwestgrens, de Zuid-Willemsvaart de zuidoostgrens. Het kasteeldomein Het Lo ligt langs de Lozenweg. Het is een bakstenen complex van 1875, bestaande uit een alleenstaand kasteel, een voormalig koetshuis en een T-vormig dienstgebouw dat tussen het koetshuis en het kasteel gelegen is. De gebouwen liggen in een ruim park in landschapsstijl met bomengroepen van o.a. diverse soorten eiken, beuken, kastanjebomen en een tulpenboom. Voor en achter het kasteel ligt een grote vijver. Eertijds stond er een Chinees paviljoen in het park. Meerdere dreven geven toegang tot het domein, de hoofddreef naar het domein vertrekt echter vanuit de Lozenweg en is beplant met zomereiken en beuken. Het landschap rondom het domein is zeer gevarieerd. Akkers, weilanden, naaldbossen, populieren - en eikenbossen wisselen elkaar af. De Watering ligt ten zuiden van het kasteeldomein. In het verleden werd deze Watering aangelegd om de schrale heidegronden landbouwkundig te valoriseren. Tussen de twee wereldoorlogen geraakte de Watering echter stilaan in onbruik. Vanaf 1918 was het gebied eigendom van de firma Union Allumetière. Vele percelen werden door deze firma opgeplant met populieren. De hooilandvegetaties zijn daardoor geleidelijk aan zeer sterk verruigd. In 1977 werd het Vlaams Gewest eigenaar van een eerste deel van de vloeiweiden, in 1981 van een tweede deel, 206 ha in totaal. De laatste jaren worden de percelen na een kaalkap, heraangeplant met andere loofhoutsoorten zoals es, kastanje en esdoorn. Het gebied is waterrijk. Er is een uitgebreid stelsel van aan- en afvoersloten aanwezig. Verspreid over het gebied liggen ook meerdere plassen met een goed ontwikkelde rietkraag en langs de Hamonter - en de Kaulillerbeek vinden we elzenbosjes en wilgenstruwelen. De Watering ligt binnen de afbakening van het landinrichtingsproject Noordoost-Limburg. Het streefbeeld van het inrichtingproject is o.a. het opnieuw open maken van het gebied. De Zuid-Willemsvaart ligt op de zuidoostgrens, het is een uitgesproken lineaire structuur, aangelegd in de periode 1821-1826. Ter hoogte van Lozen maakt het kanaal een bocht van negentig graden richting Nederlandse grens. Wegens het grote verval was men genoodzaakt 20 sluizen te voorzien langs deze waterweg, sluis 17 en 18 liggen in Lozen. Zij zijn nog te bewonderen in hun oorspronkelijke staat en vormen de z.g. Stop van Lozen. Rond deze Stop van Lozen ontwikkelde zich een kleine dorpsgemeenschap. Ingrepen die de landschapsecologische waarden verhogen, kunnen in dit gebied nuttig zijn, evenals de uitbouw van recreatieve mogelijkheden.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

De Watering heeft, als gevolg van de bevloeiing met kalkrijk Maaswater, een specifieke plantengroei die men normaal niet aantreft in het Kempens milieu.

Historische waarde

De Zuid-Willemsvaart en de Watering zijn getuigen van grote infrastructuurwerken uit de 19de eeuw. Het gebied bevat enkele gebouwen met bouwkundig erfgoedwaarde zoals het bakstenen gebouwencomplex van het kasteeldomein Het Lo en de sluizen 17 en 18 op de Zuid-Willemsvaart te Lozen. Het kasteel Het Lo ligt in een ruim park in landschappelijke stijl uit de tweede helft van de 19de eeuw.

Esthetische waarde

Het is een uitgestrekt en gevarieerd groengebied.

Sociaal-culturele waarde

Het is een gebied met zeer veel recreatieve mogelijkheden voor o.a. wandelaars, fietsers en hengelaars. In de Watering is er tevens een bosleerpad.

Ruimtelijk-structurerende waarde

Het gebied wordt begrensd door twee uitgesproken lineaire elementen m.n. het Kempens kanaal en de Zuid-Willemsvaart. De populierenbossen van de Watering zijn beeldbepalend voor de ruime omgeving.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
Hydrografische Elementen:
  • beek
  • vallei
Moerassige gronden:
  • moeras
  • veen
  • rietland
  • ven

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • park
Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • hovenierswoning
  • landgoed
  • kasteelgracht
Landbouwkundig erfgoed:
  • wagenhuis

Elementen van transport en infrastructuur

Waterbouwkundige infrastructuur:
  • kanaal
  • brug
  • sluis
  • lijnpad

Zuid-Willemsvaart met sluizen en ophaalbruggen

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
  • solitaire boom
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
  • perceelsrandbegroeiing

o.a. bomenrijen van Zomereik langs de Zuid-Willemsvaart

Historisch stabiel landgebruik:
  • heide

heiderelicten

Bos:
  • naald
  • loof
  • broek
  • struweel
Bijzondere waterhuishouding:
  • vloeiweide
  • watering

Opmerkingen en knelpunten

De Watering is in onbruik geraakt. De hooilandjes zijn grotendeels verruigd en de aan- en afvoerkanalen zullen zonder beheer, op termijn verdwijnen. De omzetting van weilanden naar maïsakker komt ook in deze regio veelvuldig voor. De Vlaamse overheid plant aanpassingswerken aan het kanaal Herentals -Bocholt en de Zuid -Willemsvaart. Het betreft de bouw van een nieuwe sluis te Lozen en de daarmee gepaard gaande aanleg van een nieuw kanaalvak.