Rubenskasteel

Ankerplaats ID:A20008

Omschrijving

Deze ankerplaats strekt zich uit ten zuiden van Weerde. De westelijke grens wordt grotendeels gevormd door de spoorlijn Brussel-Antwerpen en de oostelijke door de autoweg E19 Brussel-Antwerpen. Het gebied maakt deel uit van de Zennevallei met haar beemden ten noorden van Brussel. Nabij Weerde bleef een deel van de oude meanderende Zennebedding behouden. Bomenrijen volgen vaak het patroon van het uitgebreid grachtenstelsel, hier en daar komen beboste percelen voor met zowel loof- als naaldhout. Het Steen, ook Rubenskasteel genoemd, is gesitueerd in een meander van de Barebeek. Deze ligging zou erop wijzen dat het om een zeer oude site gaat. De oudste gekende bewoners situeren zich in de 13de en 14de eeuw. Het kasteel had lang een belangrijke strategische rol, waardoor het ook sterk te lijden had. In 1635 werd het eigenhdom van P.P.Rubens en H.Fourment, die het lieten inrichten tot buitenverblijf. Het domein wisselde meermaals van eigenaar. Zo nam in 1773 hofarchitect L.B.Dewez er zijn intrek. In de 19de eeuw werd het kasteel vergroot en gerestaureerd. In het begin van de 20ste eeuw liet industrieel de Becker-Remy nog talrijke aanpassingen uitvoeren. Tijdens de tweede wereldoorlog waren er troepen in ondergebracht, vanaf 1955 werden opnieuw herstellingen uitgevoerd. Een aantal dreven vertekken in de nabijheid van het kasteel dat als monument beschermd is. In zijn huidige vorm is het een omgracht L-vormig gebouw met tuin, verbonden met het ten noorden ingeplant neerhof door middel van een boogbrug uit de 17de eeuw. Zowel laat-gotische, laat-barokke als neo-Vlaamse Renaissance-elementen zijn aanwezig. Het U-vormig geschikte neerhof dateert uit de 18de eeuw met aanpassingen uit de 19de en 20ste eeuw. Ten zuiden van het kasteel ligt een gebogen vijver met eilandjes. Het omgevende bos wordt gekenmerkt door een kalkminnende flora, die wijst op het geologische verleden van het gebied aan de rand van de Zennevallei, met name een oost-west geöriënteerde vallei. Door de naburige graslanden stromen Hondsleibeek, Broekgracht en Barebeek.

Landschapswaarden

Wetenschappelijke waarde

In de beboste gedeelte van het domein komen interessante vegetaties voor.

Historische waarde

Het Steen is in de eerste plaats verbonden met de prins der Vlaamse Schilders, P.P. Rubens, maar ook met mindere goden zoals architect L.B. Dewez en met de belangrijjke industrieel De Becker-Remy. Ondanks de 19de-eeuwse restauratie is het militaire feodale verleden nog voelbaar aanwezig, o.m. de vorm van het gebouw en de omgrachtingen. Het kasteel wordt van het achterliggende bos gescheiden door een landschappelijk park

Esthetische waarde

Het Steen is een prachtig waterkasteel in een pittoreske omgeving.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
Hydrografische Elementen:
  • waterloop
  • rivier
  • beek
  • vallei
  • meander
Moerassige gronden:
  • moeras

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • tuin
  • park
Nederzettingspatronen:
  • nederzettingspatroon
Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • toren
  • kasteelgracht
Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
  • schuur
  • stal
  • wagenhuis
Kerkelijk erfgoed:
  • kapel

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • weg
  • pad
Waterbouwkundige infrastructuur:
  • grachtenstelsel

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • bomenrij
Kunstmatige waters:
  • vijver
Bos:
  • naald
  • loof

Opmerkingen en knelpunten

Relatief gaaf gebied in een sterk verstoorde omgeving. Bebouwing ten noordwesten van Rubenskasteel.