| Ankerplaats ID: | A40019 |
|---|
Landschap
Het Molsbroek is een meersengebied aan de Durme; juist stroomafwaarts Lokeren gelegen. Tijdens de Middeleeuwen werden langs de riviergeul van de Durme de dijken aangelegd en via sluizen zal men eeuwenlang de invloed van de getijden pogen te beheersen. De oudste vermelding van het Molsbroek vindt men in een oorkonde van de abdij van Boudelo met als datum november 1230. In de archieven treft men nadien geregeld de naam “Hof te Mosbrouc” aan. Enkele latere benamingen zijn ook: Musghenbroeck, Moensbrouc, Musschebrouc, Mossebrouc en Mosbroek. Deze valleigronden werden hoofdzakelijk als hooiland gebruikt, maar er zijn in het Molsbroek ook verwijzingen naar wijmenaanplantingen. Bepaalde percelen hooiland hadden bij de omwonende landbouwers in 1960 nog benamingen zoals ‘wissenmeers’ en ‘wiedau’. Deze laatste is de naam van een soort wilg waarvan de twijgen bijzonder bruikbaar waren voor de mandenvlechterij. Er is ook één verwijzing naar de turfwinning in het Molsbroek bekend; op 8 april 1824 werd een machtiging verleend om turf te steken op een partij meers. De rivierduinen zijn de voorbije eeuwen geregeld afgegraven. Het grootste deel van de huizen te Lokeren is gemetseld door gebruik te maken van zavel afkomstig van de ‘Molsbergen’. De tien meter hoge rivierduinen langsheen de Molsbergenstraat zijn omstreeks 1950 afgegraven. Met het gewonnen zand is een viaduct aangelegd over de spoorweg nabij de Oude Heerweg. Er is nog één punt waar de vroegere Molsbergen hun volledige hoogte behouden hebben: de plaats waar de vroegere Molsbergenmolen heeft gestaan. Door de verzanding van de Durme onstond in het Molsbroek na 1953 herhaaldelijk wateroverlast en verminderde de hooiopbrengst. Daarop volgde een reeks klachten van de eigenaars, deze vroegen een schadevergoeding aan de beheerder van de Durme; de Dienst der Zeeschelde. In 1959 volgde een onteigeningsbesluit met als doel hier een potpolder te laten ingerichten door de Dienst der Zeeschelde. Volgens het oorspronkelijke plan zou men bij elk hoge tij die potpolder vol water laten lopen, dan de sluizen enkele uren sluiten zodat het meegevoerde zand kan bezinken. Daarna worden de sluizen opnieuw geopend om het water in de rivier te spuien en zo de ebstroom te versterken. Dit was een techniek om de verzanding van de Durme te bestrijden. In 1964 werd de huidige geasfalteerde ringdijk rondom het Molsbroek aangelegd. De grond hiervoor werd uitgegraven naast de dijk zelf. Zo onstond de huidige randsloot. In december 1964 en ook in 1965 brak de Durmedijk door en liep het Molsbroek vol water. Tijdens die overstromingen dreigde de ringdijk zelfs door te breken. Mocht de Molsbroekdijk het toen begeven hebben, dan was ruim 1 miljoen m3 water naar de omgevende woonstraten gestroomd. Deze problematiek was zeker een belangrijk element om de potpolderplannen definitief op te bergen. De dijk van de Durme langsheen het Molsbroek is daarna breder en steviger, maar toch lager aangelegd dan de andere dijken. Zo kan bij uitzonderlijk hoge getijden het water overlopen in het Molsbroek. Dit gebeurde in 1981, toen op 1 nacht ongeveer 70cm water in het Molsbroek vloeide. De getijdenwerking van de Zeeschelde is op de Durme tot in Lokeren te voelen. Buiten de dijken bevinden er zich zoetwaterschorren. Deze gebieden, met riet en wilg beplant, komen bij elk springtij onder water te staan. De regeling van het waterpeil is van het grootste belang. Het waterpeil is goed te controleren, aangezien er normaal enkel water in het domein komt via neerslag. De enige afvoer verloopt via de pompen naar de Durme. Het is aangewezen, afhankelijk van het natuurstreefdoel, verschillende waterpeilen in te stellen in het natuurreservaat. Daarvoor zijn er verschillende dijkjes aangelegd met de opgegraven modder uit de al te sterk verlande sloten. Oorspronkelijk werden zo vier bekkens ingericht, elk met hun eigen waterstand. De muskusratten groeven echter op vele plaatsen door de dijkjes met als gevolg dat de indeling moest vereenvoudigd worden tot twee bekkens met door middel van stevige draad inwendig beveiligde dijkjes. Door middel van het aanplanten van schermgroen wordt de storende bebouwing in de omgeving weggestopt.
Het Molsbroek is in de Durmevallei gelegen. In de omgeving zijn enkele kleine rivierduinen aanwezig. Het moerasgebied is ontstaan door het overstromingsbekken van de Durme.
Er zijn verschillende archeologische en paleontologische vondsten in het gebied. Het grondgebruik t.o.v. Ferraris (ca. 1775), nl. een meersengebied, is lange tijd ongewijzigd gebleven. Er is geen bebouwing in het gebied. In 1964 werd omwille van het plannen van de potpolder een ringdijk rond het gebied aangelegd. Later werd het gebied natuurreservaat.
Het Molsbroek is een zeer gevarieerd landschap bestaande uit een grote moerasvlakte, open water, brede rietvelden, ruime natuurweide en natuurlijk elzenbos.
De ringdijk rond het Molsbroek is een geasfalteerd, altijd toegankelijk wandelpad.
Het moerassig gebied is volledig omringd door een dijk, binnen de dijk kan de waterstand via sluizen geregeld worden. De Durme is door dijken begrensd, de loop van de rivier wordt geaccentueerd door de wilgen- en rietvegetaties op de schorren. Het vochtig grasland wordt via een grachtenstelsel ontwaterd. Er liggen nog enkele percelen broekbos binnen de dijken.
Militair erfgoed:
schietstand uit WO II in Molsbergenstraat
Dijk omheen Molsbroek werd einde de jaren 60 aangelegd om de potpolder af te sluiten
Sinds 1968 kende de uitlopers van de Molsbergen, die bijna volledig omringd zijn door de wandeldijk van het Molsbroek, een trieste reputatie. Deze privé- enclave in het natuurreservaat werd veelvuldig aangestast door allerlei illegale werken zoals gebouwen zonder vergunning, storten, ontbossen, ontgronden,… In 1996 werd het landschap door afdeling Natuur hersteld. Gebouwen werden gesloopt, streekvreemde aanplantingen werden verwijderd en een sluikstort werd afgevoerd. Deze werken hadden tot doel de oorspronkelijke open rivierduinen te herstellen.