Moerbekebos, Raspaillebos en Karkoolbos¶

Omschrijving¶

Dit bossencomplex ten oosten van Onkerzele, en nog op Vlaams- Brabant op grondgebied van Galmaarden doorlopend, bestaat uit het Raspaillebos, Moerbekebos en het Karkoolbos. Deze bossen staan op de Ferrariskaarten iets uitgebreider naar het noorden en oosten toe. Het boscomplex maakte vroeger deel uit van het grote Kolenwoud, dat tijdens de middeleeuwen sterk versnipperd is. Verschillende grote vierkanthoeves bevinden zich in het bosgedeelte dat sinds Ferraris verdwenen is. Het gehucht boskant was toen aan de rand van het bos gelegen. Vooral ten noorden en ten westen van het huidige bosareaal is de oppervlakte serieus geslonken ten opzichte van de Ferrariskaart. Het huidige stratenpatroon en het nederzettingspatroon is op de Ferrariskaart te herkennen. Waar het bos ontgonnen werd ontstond een nieuw stratenpatroon. Ten oosten van de Dender bevinden er zich twee langgerekte parallelle heuvels; de Buizemont en de heuvel van het Moerbekebos. Op de noordwestflank bevinden zich het Raspaille- en het Karkoolbos, op de zuidoostelijke helling is er een kleiner bosgebied, een kilometer ten noorden van Sint- Paulus. Men kan de heuvelkam volgen door de bewoning langs de straat die erbovenop ligt, ongeveer in het verlengde van het rechtlijnige stuk provinciegrens. De bossen zijn op de Moerbekeberg gelegen. Deze heuvel ligt in het overgangsgebied tussen de Vlaamse Ardennen en het Pajottenland. Dalletjes op de heuvel hebben een amfitheatervormig dalhoofd. Er zijn verschillende bronnen. Vooral de steile hellingen zijn bebost. Aan het Karkoolbos strekken de weilanden zich tot in het bos uit. De overgang tussen bos en landbouwland is tegenwoordig vrijwel steeds vlijmscherp. Hierdoor zijn talrijke plantensoorten van zomen en struwelen nagenoeg verdwenen uit de regio. Behoort de Moerbekebosheuvel tot de Vlaamse Ardennen of tot het Pajottenland? Deze vraag is moeilijk te beantwoorden. Volgens de Vlaamse auteur Omer Wattez zijn de Vlaamse Ardennen de sterk heuvelende streek in het zuiden van Oost- Vlaanderen. De streek is hier inderdaad heuvelend: van 17 meter aan de Dender tot 110 meter aan de Oudenberg. Het Pajottenland wordt eerder in Brabant gesitueerd, deze heuvels komen, in tegenstelling tot de Vlaamse Ardennen, eerder in rijen voor. Zo liggen de Buizemontheuvel en de Moerbekebosheuvel evenwijdig aan elkaar. Ze zijn de voorboden van een hele reeks meer oostelijk gelegen heuvels. Misschien mogen we stellen dat deze streek een overgangsgebied vormt tussen het Pajottenland en de Vlaamse Ardennen. Door het Moerbekebos loopt de een oude weg, mogelijks van Keltische ouderdom. Deze weg die van Boureng komt beklimt de steile westerhelling van de Moerbekeheuvel en loopt dan verder in oostelijke richting. Aan de oorsprong van de O-L-V kapel in het Raspaillebos lag een kluis; wanneer de kluis verdween bleef de kapel dikwijls staan. De kapel zou in 1650 opgetrokken zijn nadat een kluizenaar een Mariabeeld aan een boom had opgehangen. Bij de opstanden van Gent en andere steden tegen het grafelijk gezag speelden bossen een belangrijke rol. Vele opstandelingen doken tijdens de grafelijke repressie onder in de bossen. In 1382, tijdens de eerste opstand, verschransten een aantal vluchtelingen en ballingen uit Geraardsbergen, Dendermonde en Aalst zich in het Raspaillebos, van waaruit de ganse omgeving werd geplunderd en gebrandschat. Het Raspaillebos zou ook als schuilplaats voor de roversbende van Jan de Lichte hebben dienstgedaan. De huidige Sint- Pauluskapel dateert uit de 15e eeuw, deze werd naast een bron gebouwd. Bij de Sint- Pauluskapel is er de unieke Sint- Paulusverering. Deze verering is een van de oudste oudheidkundige gebruiken in haast authentieke vorm. Het ‘Hof ten Steenborre’ is een geïsoleerde semi-gesloten hoeve, gelegen aan de rand van het bos. In het veld staat een merkwaardige beeldengroep met vier heiligen op zuil. Dit is vermoedelijk afkomstig van de abdij van Sint- Adriaan. Het ‘Hof te Wambeze’ of ‘Hof te Wambas’ ook wel ‘Hof van Sint- Maarten’ genoemd, was een hoeve die afhankelijk was van de abdij van Geraardsbergen. Deze werd voor het eerst in 1641 vermeld. Het is een grote, gesloten hoeve met witgekalkte en verankerde gebouwen van baksteen onder een dak van Vlaamse pannen.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶