Bijltjes en de Kwarekken¶

Omschrijving¶

Het landschap van de ‘Bijltjes en de Kwarekken’ is gelegen in de gemeenten Westerlo en Herselt in het Neteland op de overgang van Centrale Kempen naar Zuiderkempen. De begrenzing van deze ankerplaats wordt gevormd door Overwijs en Gooreinde in het noorden, het centrum van Westerlo in het oosten, de Westerlosesteenweg en Provinciale baan in het zuiden en de bewoning van Herselt in het westen. Ter hoogte van de Beeltjens of Bijltjens kwam op het einde van de 18de eeuw reeds een uitgestrekt gemengd bos met dreven voor. Het werd omgeven door vochtige weilanden, akkers en moerassige percelen. Het belang van de indrukwekkende Beeltjensdreef is duidelijk af te lezen op de Ferrariskaart: een lange dreef van aan de Huypensberg naar de banmolen van Asberg. De aanleg van deze dreef en de aansluitende bebossing werd gestart in oktober 1721. Uit een vergelijking van de kaarten van Ferraris (1777) en Vandermaelen (1854) maken we op dat het ‘sterpatroon’ met de dreven van de Beeltjensbossen na het begin van de aanleg nog danig werd uitgebreid. Het zuidelijke gedeelte van de ankerplaats, langsheen de Nete, betrof bij Vandermaelen hoofdzakelijk beemden, hier en daar afgewisseld door bos. Tussen het noordelijk gelegen bos en de zuidelijke beemden, werd het landschap gedomineerd door akkers. Ook vandaag nog betreft het noordelijke gedeelte van de ankerplaats uitgestrekt bos, doch door de intensieve boswinning kan niet worden gesproken van ‘oud of historisch stabiel bos’. En hoewel grotendeels ongeschonden, zijn er langs de randen van het complex reeds kleine stukjes verdwenen. Een verdere aantasting dient vermeden te worden. Ter hoogte van de Grote Nete is ook de typische samenhang tussen natte weilanden, valleibossen en struwelen tot op vandaag relatief intact gebleven. We spreken dan ook terecht van een historisch stabiele topografie- en landschapsstructuur. Ook van historische waarde is de Asberg, waar in het begin van de 19de eeuw lijkurnen werden gevonden. Een precieze datering van de vondst ontbreekt, doch zou kunnen teruggaan tot de IJzertijd (ca. 700 voor tot 50 na Chr.). Gelegen in het Nete interfluvium, vertegenwoordigt deze ankerplaats een belangrijke geomorfologische waarde. Waar het macroreliëf ter hoogte van de Kwarekken, in de alluviale vlakte van de Grote Nete, vlak is, is de net ten noorden gelegen Asberg een heus rivierduin, teruggaand tot het Tardiglaciaal (10 000 tot 8000 jaar v.c.). De nog verder noordelijk gelegen Beeltjens of Bijltjens, die deel uitmaken van de bosrijke omgeving van de Netevallei, vormen een infiltratiegebied voor de kwelzone van de Kwarekken. Ter hoogte van de Kwarekken bevat de vegetatie op verschillende plaatsen nog veel vocht- en grondwaterafhankelijke soorten. De esthetische waarde van deze ankerplaats wordt in de eerste plaats bepaald door de afwisseling in reliëf en landschapsstructuur. In het noorden is er het mooi systematisch ontgonnen bosgebied met stervormig drevenpatroon, centraal de verhevenheid van de Asberg en in het zuiden het veel lager gelegen alluvium van de Grote Nete. Opvallende ruimtelijk structurerende elementen zijn het boscomplex ‘Beeltjens’ met de stervormige drevenstructuur in het noorden, de duidelijk verheven Asberg centraal en de lager gelegen Grote Nete mat haar vallei in het zuiden. De vallei van de Grote Nete is, dankzij de samenhang, ongetwijfeld één van de meer landschappelijk waardevolle gebieden van Vlaanderen. Als onderdeel van de cluster van waardevolle valleilandschappen, dient het typische karakter van de Bijltjes en de Kwarekken dan ook in de toekomst te worden bewaard.

Landschapswaarden¶

Landschapselementen en opbouwende onderdelen¶