Vrijhoutbos en Moretteberg

Ankerplaats ID:A20023

Omschrijving

Deze ankerplaats is gelegen ten zuiden van Asse en wordt in het westen ter hoogte van de Moretteberg begrensd door deweg Asse-Edingen, in het zuiden grotendeels door de autosnelweg E40 Brussel-Gent en in het oosten door de spoorlijn Brussel-Dendermonde en de gehuchten Boterberg en Bekkerzeel. Centraal ligt het domein van het kasteel Nieuwermolen. Het kasteel Nieuwermolen is gelegen op het grondgebied van Sint-Ulriks-Kapelle, een deelgemeente van Dilbeek. Het ligt buiten de dorpskern in de vallei van de Nieuwermolenbeek. Het meer naar het noorden gesitueerde Hof te Hoogpoort ligt in Asse. Nieuwermolen dankt zijn naam aan de nabijgelegen watermolen, die reeds in 1450 vermeld werd. De centrale poortdonjon van het kasteel Nieuwermolen dateert van voor 1483. Merkwaardig bij deze bakstenen donjon is het ontbreken van een kelderniveau. De verbouwingen worden gesitueerd rond 1596, toen ook de nieuwe noordvleugel met de poort er aan toegevoegd werd. De zuidvleugel werd in 1606 opgetrokken. Het kasteel is sindsdien nagenoeg ongewijzigd gebleven. Na ernstige beschadigingen tijdens de eerste wereldoorlog werd het grondig gerestaureerd. De waterburcht van Nieuwermolen ligt in een domein van 35 ha met hoofdzakelijk bossen. Slechts aan twee kanten is de waterpartij nog aanwezig. Ten noorden van het kasteel ligt een langwerpige vijver, ontstaan door het opstuwen van de Nieuwermolenbeek. Twee dreven leiden naar het kasteel, dat als monument beschermd is. Het rijke interieur werd in de periode 1928-1933 onder leiding van Paul Saintenoy in Vlaamse Renaissancestijl gerestaureerd. De huidige watermolen, die sinds 1940 niet meer in gebruik is, werd in 1588 opgetrokken ter vervanging van een oudere molen op dezelfde plaats. Het inwendige mechanisme werd verwijderd, de molen produceerde gedurende een periode ook elektriciteit. Het Hoogpoortkasteel, ten noorden van Nieuwermolen, ligt in een fraai aangelegd domein op een helling die de omgeving beheerst. Het U-vormig kasteel werd in neoclassicistische stijl opgetrokken op het einde van de 19de eeuw. Het tuinhuis heeft nog een oude kern die vermoedelijk teruggaat tot het einde van de 17de eeuw. Het Hof te Hoogpoort is een gesloten hoeve daterend uit de 18de eeuw. Het leengoed Vrijhout, ten oosten van het Hof te Hoogpoort, werd reeds in 1440 vermeld. Het werd in de 17de eeuw eigendom van dezelfde famielie als Nieuwermolen. In 1721 werd het domein gesplitst in Hof te Vrijthout, met een Groot en een Klein hof, en het goed Hoogpoort. De huidige hoeve Vrijthout dateert uit de 18de en 19de eeuw, aan de straatkant staat een voormalig paviljoen dat vermoedelijk dienst deed als wagenhuis. In het gebied tussen Asse en Sint-Ulriks-Kapelle liggen zeer talrijke bronnen. Naast de eerder vermelde Nieuwermolenbeek en de Molenbeek, stromen er ook nog de Waalborrebeek en de IJzenbeek. Niet alleen in de omgeving van de kastelen, maar ook in de vallei- en brongebieden komen grote bospercelen voor, afgewisseld met akkers. Perceelsrandbegroeiing komt nog sporadisch voor. Vooral de omgeving van de Moretteberg telt talrijke kapelletjes. Een aantal holle wegen, houtkanten en taluds kenmerken het landschap.

Landschapswaarden

Historische waarde

Van het oorspronkelijk gebouw is weinig gekend, wel weet men dat het herbouwd is tussen 1596 en 1606 en nadien enkele malen gerestaureerd. Na Ferraris is de bebossing omheen het kasteel nog toegenomen, akkers en weiden werden bebost.

Esthetische waarde

Het kasteel heeft een 18de eeuwse homogeniteit met talrijke horizontale lijsten en witte hoekstenen, zalmkleurige muren en leien daken. Het is volledig omgeven door een brede vestigingsgracht. Het ligt in een bosrijke omgeving en heeft een mooie inrijdreef.

Landschapselementen en opbouwende onderdelen

Geomorfologie/hydrografie

Microreliëf:
  • microreliëf
  • talud
Macroreliëf:
  • macroreliëf
  • heuvel
  • holle weg
Hydrografische Elementen:
  • waterloop
  • beek
  • vallei

Elementen van bouwkundig erfgoed, nederzettingen en archeologie

Koeren en hovingen:
  • park
  • hof
Nederzettingspatronen:
  • nederzettingspatroon
Kastelen, landgoederen en aanhorigheden:
  • kasteel
  • kasteelgracht
Landbouwkundig erfgoed:
  • hoeve
  • schuur
  • stal
  • wagenhuis
Molens:
  • watermolen
Kerkelijk erfgoed:
  • kapel

Elementen van transport en infrastructuur

Wegenis:
  • weg
  • pad

Elementen en patronen van landgebruik

Puntvormige elementen:
  • bomengroep
Lijnvormige elementen:
  • dreef
  • houtkant
  • perceelsrandbegroeiing
Kunstmatige waters:
  • vijver
Bos:
  • loof

Opmerkingen en knelpunten

Verspreide bebouwing in de omgeving van Hof te Hoogpoort en Boterberg.